کیست کلوئید چیست؟

کیست کلوئید یک کیسه خوش خیم مملو از مایع است که در بخشی از مغز که بطن سوم نامیده می شود، ایجاد می گردد. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران مایع درون کیست ها ترکیبی پروتیئنی داشته و کیست ها به عنوان تومور مغزی واقعی محسوب نمی شوند. اما از نظر جراحی، جزو طبقه بندی تومورهای مغزی قرار گرفته و می تواند دارای علایم نیازمند درمان نیز باشند. کیست کلوئید مغزی معمولاً خوش خیم و غیر سرطانی بوده و در صورتی که بزرگ و دارای عوارض باشد، از طریق جراحی مغز و اعصاب به ویژه نورو آندوسکوپی و جراحی های میکروسکوپی قابل درمان است. در ادامه به بررسی دقیق کیست های کلوئید مغزی و روش های تشخیصی و درمانی آن در جراحی مغز و اعصاب پرداخته ایم.

در علم پزشکی کیست به توده ساک مانندی همچون بادکنک گفته می شود که درون آن ممکن است مایع مغزی نخاعی، خون، بافت و یا سلول های تومور وجود داشته باشند. به طور معمول کیست های مغز و طناب نخاعی غیر سرطانی هستند. به گفته دکتر محمد صمدیان جراح برتر مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران واقع در ساختمان پزشکان آریا کیست ممکن است در همه نقاط حساس و یا غیر حساس مغز و نخاع ما ایجاد شود. حتی کیست های مغزی ممکن است درون و یا کنار تومورهای مغزی نیز تشکیل گردند.

کیست کلوئید مغزی به طور معمول در بطن سوم شکل گرفته و منشاء آن بافت اپیتلیال (پوششی) است. کیست کلوئید مغزی معمولاً بدون علایم و نشانه است. اما در مواردی نادر ممکن است منجر به هیدروسفالی شدید و عمیق شود. کیست کلوئیدی مغز با اینکه تومور نیست، اما در دسته بندی تومورهای اولیه مغزی قرار می گیرد و از نظر آماری حدود 2 درصد تومورهای اولیه مغزی را شامل می شود. به طور معمول کیست کلوئیدی مغز در میان سالی بین 30 تا 40 سالگی تشخیص داده می شوند.

کیست کلوئید مغز به طور معمول در اکثریت مواقع در بطن سوم مغزی شکل می گیرد. به همین دلیل به آن کیست کلوئید بطن سوم نیز گفته می شود. کیست کلوئید بطن سوم یک کیسه عمدتاً پر از مایع است که درون فضای بطنی که آن هم مملو از مایع مغزی نخاعی است تشکیل می شود. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران کیست کلوئیدی در بخش جلو و بالای بطن سوم مغز شکل گرفته و شکلی متقارن دارد.

کیست کلوئید بطن سوم مغز در محل تقاطع با بطن های جانبی شکل گرفته و می تواند منجر به انسداد مسیر طبیعی جریان مایع مغزی نخاعی در سر و در نتیجه بروز هیدورسفالی شود؛ وضعیتی که در آن حجم مایع مغزی نخاعی درون جمجمه بیش از حد می گردد. کیست کلوئید بطن سوم شامل یه غشای پیرامونی نازک و یک مرکز پر از مایع هستند.

به طور معمول کیست کلوئید مغزی خطرناک نیست و جزو تومورهای اولیه خوش خیم به حساب می آید که عمدتاً هم بدون علامت می باشند. اما به گفته دکتر محمد صمدیان بهترین جراح مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران در صورتی که کیست کلوئید بطن سوم رشد کرده و به اندازه خطرناکی برسد می تواند منجر به انسداد مسیر طبیعی جریان مایع مغزی نخاعی شود.

این امر منجر به افزایش فشار درون جمجمه، افزایش مایع مغزی نخاعی درون جمجمه و هیدروسفالی می شود. در چنین وضعیتی این توده های خوش خیم منجر به بروز سردردهای وحشتناک، مشکلات بینایی، دشواری های حافظه و حتی از دست دادن هوشیاری و کما می شوند. در عین حال، کیست کلوئید بطن سوم مغزی ممکن است به ساختارهای عصبی اطراف خود فشار وارد کرده و ساختارهای دخیل در حافظه و یا بینایی را تحت تاثیر قرار داده و مختل نماید.

با توجه به دانش موجود، تا زمان نگارش این مطلب هنوز علت به وجود آمدن کیست کلوئید ناشناخته مانده است. اما به نظر می رسد ریشه آن به دوران رشد جنینی باز می گردد. دیواره کیست کلوئید باقی مانده بافت بهنجار جنینی است. به گفته دکتر محمد صمدیان هیچ یکی از علل شناخته شده محیطی، ژنتیکی و یا وراثتی در زمینه بروز کیست کلوئید نقشی ندارند. مواجهه با پرتوهای زیان بار، استفاده از تلفن همراه، یا مسایل و مشکلات دوره بارداری هم هیچ نقشی در ایجاد موارد کیست کلوئید نداشته اند. نکته جالب توجه این که کیست های کلوئید بطن سوم مغزی در کودکان بسیار نادر هستند و به نظر می رسد آغاز رشد آنها در دوره های بزرگسالی باشد.

غده تیروئید در پاین گردن و درست زیر سیب گلو (حنجره) قرار دارد. گاهی اوقات برخی سلول های این غده رشد غیر طبیعی داشته و منجر به تولید ندول می شوند. در صورتی که دروناین ندول ها مملو از مایع شود به آن کیست کلوئید تیروئید می گویند.  به گفته دکتر محمد صمدیان جراح برتر مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران واقع در ساختمان پزشکان آریا کیست کلوئید در تیروئید اکثریت اوقات خوش خیم و غیر سرطانی بوده و به سایر بخش های بدن گسترش نمی یابد.

به طور معمول پس از تشخیص و نمونه برداری، در صورت غیر سرطانی بودن یک بررسی پیگیری با سونوگرافی بین 1 تا 2 ماه بعد از تشخیص اولیه صورت می گیرد تا میزان تغییرات رشدی کیست کلوئید در تیروئید بررسی شود. اگر رشد کیست کلوئید در تیروئید معنادار نبود، تنها به چک آپ های دوره ای هر 3 تا 5 سال بسنده می شود. در صورت بزرگ بودن و یا رشد زیاد کیست کلوئید تیروئید، اقدام به جراحی و تخلیه آن می شود.

طبق بر آوردهای آماری، میزان کیست های کلوئیدی در سنین پیش از نوجوانی کمتر از 8% موارد تشخیص کیست های کلوئیدی مغز می باشند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، کیست های مغزی مشاهده شده در دوره جنینی عمدتاً کیست های شبکه کوروئیدی بوده و کیست کلوئید مغز در جنین مشاهده نشده است.

امروزه یا پیشرفت های تکنولوژی و جراحی مغز و اعصاب، جراحان برجسته مغز و اعصاب با روش های میکروسکوپی به درمان و تخلیه و کیست کلوئید مغز می پردازند. از نظر دکتر محمد صمدیان یکی از روش های انقلابی درمان کیست کلوئید مغز نورو آندوسکوپی است. با توجه به اینکه کیست های کلوئید مغز در بطن سوم درست در وسط و مق مغز قرار دارند، جراحی میکروسکوپی با نورو آندوسکوپ که جراحی محدود و بسته نیز محسوب می شود بهترین و ایمن ترین روش درمانی است.

در جراحی میکروسکوپی کیست کلوئید مغز، ابتدا سوراخی ریز به قط 5 میلیمتر در جمجمه ایجاد شده و از طریق آن تجهیزات جراحی نورو آندوسکوپی با هدایت کامپیوتری و میکروسکوپ وارد مغز می شوند. در انتها پس از تخلیه کیست هم، از طریق همان مجرای ایجاد شده عمل شانت گذاری برای تخلیه مایع مغزی نخاعی اضافی و درمان هیدروسفالی صورت می گیرد.

با توجه به اینکه روش دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران برای عمل کیست مغزی استفاده از جراحی میکروسکوپی و نورو آندوسکوپ می باشد، عوارض بعد از جراحی بسیار اندک است.

لازم است در نظر داشته باشیم که تمامی شکل های جراحی مغز و اعصاب جزو سنگین ترین جراحی ها بوده و نیز مراقبت های بعد از عمل در آنها به دلیل حساسیت مغز می باشند. یکی از مشکلات در تمامی جراحی ها عفونت محل بریدگی و بخیه در جراحی ها است. این امر به خصوص در صورت نصب شانت احتمال بیشتری دارد چون ممکن است در برخی موارد لازم باشد شلنگ تخلیه آن مدتی به طور موقت روی سطح بدن باشد. همچنین، به علت حساسیت بالای مغز، ممکن است آب و مواد شوینده حین استحمام به محل بریدگی و زخم وارد شوند. مواردی همچون تب، ترشحات در محل زخم و بخیه، خونریزی در محل زخم، و خروج مایع شفاف از محل بریدگی جراحی نیز گهگاه ممکن است پیش بیایند که با رعایت مراقبت های پزشکی و دریافت راهنمایی از کادر درمان به سرعت برطرف خواهند شد. در عین حال حساسیت به مواد بیهوشی و خستگی و ضعف بعد از عمل به عنوان واکنش های رایج هستند.

مشاوره رایگان و رزرو نوبت