جراحی قاعده جمجمه

جمجمه از استخوان و غضروف هایی تشکیل شده است که اجزای سر و صورت را می سازند و همچنین از مغز حفاظت می کنند.پنج استخوانی که قاعده جمجمه را تشکیل می دهند کاسه چشم، سقف حفره بینی، برخی از سینوس ها و دیواره های گوش داخلی را نیز می سازند. قاعده جمجمه یک محل پیچیده و پر از عناصر مهم و حیاتی است که با ورودی های مختلف، نخاع، بسیاری از عروق خونی و اعصاب از آن عبور می کنند. عمل جراحی قاعده جمجمه جهت تومور های قاعده جمجمه ” سرطانی یا غیر سرطانی” ، ناهنجاری های قسمت انتهایی مغز و یا چندین مهره ابتدایی گردن صورت میگیرد.

از آن جا که این ناحیه محل دشوار و غیر قابل دسترس است، جراحی قاعده جمجمه می تواند به صورت آندوسکوپی با کمترین تهاجم صورت گیرد که در این پروسیجر جراح می تواند از طریق ورودی های طبیعی جمجمه مانند سوراخ بینی، دهان و یا ورودی جدید از طریق بالای ابرو به قاعده جمجمه وارد شود. این نوع از جراحی به یک تیم متبحر و متخصص جراحی مغز و اعصاب به همراه جراح گوش و حلق و بینی، جراح فک و صورت و یا رادیولوژیست احتیاج دارد قبل از اینکه جراحی قاعده جمجمه گسترش و توسعه یابد تنها راه خارج سازی تومور از طریق باز کردن کاسه سر بود که بسیار عمل سنگین با عوارض بالا بود که امروزه با این روش های جدید آندوسکوپی بیمار با کمترین عوارض و بستری در بیمارستان جراحی و مرخص میشود.

در اینجا به تعدادی از موارد اشاره میشود:

• کیست های دوران جنینی
• عفونت های قاعده جمجه
• تومور های هیپوفیز

مننژیوم:ممننژیوم مغزی و تومور هایی که از مننژ(لایه ای بین مغز و جمجه) منشا میگیرند.

کوردوم: تومور هایی با رشد آهسته که از استخوان جمجمه منشا میگیرند.

نورالژی تری ژمینال با درد شدید در یک سمت صورت

• کرانیوفارنژیوما که در نزدیکی غده هیپوفیز رشد میکنند.
• کرانیوشینوستوز: حالتی که سوچوراستخوان جمجمه در دوران نوزادی خیلی زود بسته میشود و رشد استخوان جمجمه و شکل مغز را با مشکل روبرو میکند.
• فیستول مایع مغزی نخاعی
• آنوریسم مغزی: عروق خونی با دیواره ضعیف و متورم و پر خون در مغز

• مالفورماسیون (بد شکلی) شریانی-وریدی (شریان یا وریدی که به صورت غیر طبیعی به یکدیگرمتصل شده اند)

• این نوع جراحی میتواند به دو شکل صورت پذیرد اگر چه روش ارجح متد آندوسکوپی است اما روش باز کردن از طریق جمجمه سر هم رایج است که بستگی به محل تومور دارد.

  • روش آندوسکوپی قاعده جمجمه (کم تهاجمی) معمولا این نوع از جراحی به انسزیون بزرگ احتیاج ندارد. جراح با ایجاد یک سوراخ کوچک در سقف بینی میتواند با لنز و وسایل آندوسکوپی محل تومور را ببیند و آن را بردارد.MRI میتواند در یافتن محل تومور بسیار کارآمد باشد و در حین عمل میتوان از یک رادیولوژیست جهت اطمینان از محل دقیق تومور کمک گرفت.

• روش سنتی باز کردن جمجمه سر: این نوع از جراحی به انسزیون در ناحیه سر و یا صورت احتیاج دارد و قسمتی از جمجمه که روی تومور را گرفته باید برداشته شود و پس از پایان عمل در جای خود قرار میگیرد. در این نوع جراحی به میکروسکوپ جهت دید جراح احتیاج است.

شما میتوانید بسیاری از علائم در یک بیمار را مشاهده کنید و یا گاهی بیمار شما تنها یکی از علائم را داشته باشد این بستگی دارد که جایگاه تومور کجا باشد و چه قسمت هایی از مغز را درگیر کرده باشد که شامل موارد زیر است:

• • درد صورت
  • سر درد
  • سرگیجه
  • اختلال بینایی
  • ضعف و بی حسی در اندام ها
  • ضعف عضلات یک سمت صورت
  • صدای وزوز گوش
  • کاهش شنوایی
  • اختلال بویایی
  • عفونت های مقاوم به درمان سینوس های صورت

به نحوه ی معاینه، تست های فیزیکی و یا علائم بیمار بستگی دارد چون به دلیل جایگاه تومور دید مستقیم امکان پذیر نیست پس می توان از روش های زیر کمک گرفت:

• • مطالعات عکسبرداری از مغز: میتوان تست های ویژه مثل MRI، MRA،PET،CT، عکسبرداری با وضوح بالا را انجام داد و از محل دقیق تومور آگاه شد.
  • نمونه برداری: (بیوپسی) قسمت کوچکی از جمجمه برداشته می شود و تحت دید میکروسکوپ بخش بسیار کمی از تومور برداشته و نوع آن توسط آزمایشگاه مشخص می گردد. گاهی این کار میتواند بدون برداشتن جمجمه با آندوسکوپ صورت پذیرد.
  • دیگر تست ها مثل تست تعادل، اعصاب مغزی، فعالیت عضلانی، بینایی و شنوایی چک شود. همچنین اسکن دیگر نقاط بدن میتواند به تشخیص بیماری کمک کند.

• علاوه بر جراحی چه از روش آندوسکوپی و چه از روش باز کردن جمجمه دیگر درمان ها نیز بسته به محل رشد تومور احتیاج است مانند روش های زیر:

• شیمی درمانی: در این روش با استفاده از داروهای شیمیایی به ریشه کن کردن تومور کمک میشود.
• رادیوتراپی: گاه بسته به محل تومور خارج کردن همه ی آن امکان پذیر نیست که در این حالت از اشعه ایکس جهت از بین بردن باقی تومور استفاده میشود.
• گاما نایف: این روش خاص از رادیوتراپی با استفاده از نفوذ یک اشعه ایکس با هدف مشخص به تومور در قاعده جمجمه صورت میگیرد و آن را از بین می برد.
• رادیو تراپی با اشعه پروتون: نوع دیگری از رادیو تراپی است که با دقت بالاتر و دقیق تری به تومور نفوذ میکند.
• درمان با استفاده از انرژی: جدیدترین نوع رادیوتراپی است که با استفاده از میزان انرژی بالای یون های کربن به تومور نفوذ میکند و با کمترین عوارض همراه است.

پس از این جراحی بزرگ و حیاتی به یک تیم متخصص جهت مراقبت بیمار احتیاج است که هدف آنها این است که دوباره بیمار را به زندگی عادی برگردانده و او بتواند به تنهایی نیازهای روزانه ی خود را برطرف سازد. گاه بیماران پس از جراحی به روش های کمکی مانند رادیوتراپی، شیمی درمانی و رادیوسرجری احتیاج دارند همچنین جهت تعیین میزان بهبودی از روش های عکسبرداری کمک گرفته می شود.در انتهای این مبحث نتیجه میگیریم که بعداز جراحی قاعده جمجمه به صبوری و مراقبت بیمار و همچنین حمایت روانی خانواده احتیاج داریم تا بهترین نتیجه حاصل شود.

به امید بهبودی همه ی بیماران