مراقبت های پس از جراحی تومور مغزی

جراحی مغز و اعصاب اولین و رایج ترین شیوه درمانی برای مقابله با بسیاری از تومورهای مغزی در انسان است. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، در بسیاری اوقات برای درمان تومورهای مغزی، جراحی تومور مغزی با هدف تخلیه و معاینات و مراقبت های دوره ای تنها اقدامات لازم هستند. با توجه به پیشرفت های علمی و تکنولوژی امروزی و استفاده از کامپیوتر، میکروسکوپ و نورو آندوسکوپ، جراحی های محدود و بسته توسط جراان برتر مغز و اعصاب انجام می شوند که مدت زمان بستری در بیمارستان و دوره نقاهت بیماران به شکل چشمگیری کاهش می یابد. در ادامه به توضیح و تشریح سیر درمانی و مراقبت های پس از جراحی تومور مغزی می پردازیم.

عمل جراحی توموز مغزی یه واژه برای توصیف و توضیح طیف وسیعی از اقدامات است که توسط جراحان مغز واعصاب برای ترمیم آسیب های ساختاری مغز و اعصاب به کار می روند. عمل تومور مغزی شیوه ای بسیار رایج برای در درمان طیف وسیعی از تومورهای مغزی است. امروزه عمل جراحی تومور مغزی در غالب مواردی که علایم و عوارض زیادی برای بیماران تولید می کنند، اجتناب ناپذیر است. 

دلایل زیادی می توانند منجر به بروز مشکلات ساختاری در مغز و اعصاب شوند که شامل مواردی همچون آسیب های تروماتیک مغزی،  ضربه مغزی، تصادفات، بیماری های مادرزادی و یا ژنتیک، انواع سکته های مغزی، و نیز تومورهای مغزی هستند. به گفته دکتر محمد صمدیان جراح برتر مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران واقع در ساختمان آریا امروزه دلیل اصلی بسیاری از جراحی های مغز، درمان تومورهای مغزی است.

انواع اصلی و معروف جراحی های تومور مغزی بر اساس شیوه جراحی عبارتند از:

• کرانیوتومی (جراحی باز)
• جراحی لیزر با استفاده از MRI (جراحی محدود و بسته)
• نورو آندوسکوپی (جراحی تومور مغزی با استفاده از آندوسکوپ؛ جراحی محدود و بسته)
• سیستم های کناره گذاری لوله ای (tubular retractor system؛ جراحی محدود و بسته)
• جراحی بیدار

جراحی های مغز و اعصاب به عنوان پیچیده ترین و سنگین ترین جراحی های پزشکی شناخته می شوند. بنابراین جراحی های تومورهای مغزی نیز می توانند فشارها و مخاطراتی برای افراد داشته باشند. میزان خطرهای جراحی تومورهای مغزی بستگی به نوع تومور، محل تومور، اندازه تومور، وسعت بافت های درگیر و سرطانی/ بدخیم بودن تومور دارد. به طور معمول عوامل فردی خطرساز برای جراحی تومور مغزی عبارتند از:

طبق استانداردهای جراحی و عمل های پزشکی، در صورت وجود جراحی باز، لازم است بیمار حداقل 1 شب در بخش مراقبت های ویژه بستری شود تا تمامی علایم حیاتی و وضعیت سلامتی وی به شکلی خاص و دقیق بررسی شوند. گاهی اوقات به دلیل داشتن بیماری های زمینه ای قبلی، ممکن است بدن بیمار به جراحی واکنش نشان داده و لازم به اقدامات اضافی باشد که بستری شدن در بخش مراقبت های ویژه این موارد را تحت پوشش قرار می دهد.

پس از تایید پزشک متخصص و پایدار شدن وضعیت سلامتی بیماری، وی به بخش عمومی منتقل شده و حسب نیاز و بسته به نوع عمل جراحی و توان بیمار بدنی در بهبود، چند روز بستری خواهد بود. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، طی مدت بستری بیمار در بخش عمومی، آزمایشات و معاینات روتین روزانه توسط پزشکان و پرستاران به عمل خواهد آمد تا جلوی هرگونه التهاب و یا خونریزی مغزی بعد از عمل گرفته شود.

در عین حال، در تمامی مدت بستری شما پس از جراحی تومور مغزی در بیمارستان کارکردهای مغزی به دقت و به طور مداوم ارزیابی می شوند تا هیچ گونه مشکل، آسیب و یا تخریبی بعد از عمل برای بیمار ایجاد نشود. به طور معمول مدت بستری در بیمارستان برای جراحی تومور مغزی 1 هفته است. اما در صورت استفاده از روش های جراحی محدود و بسته همچون نورو آندوسکوپی و جراحی میکروسکوپی این مدت به 2 تا 3 روز بعد از جراحی نیز کاهش می یابد.

پس از آن که جراح مغز و اعصاب مطمئن شد که شما قادر به رفتن به منزل هستید، دستور ترخیص شما صادر خواهد شد. پیش از ترخیص از بیمارستان به شما دستورالعمل های کاملی برای مراقبت از خودتان در منزل و شیوه فعالیت و عملکرد در زندگی روزانه طی دوره نقاهت را دریافت خواهید کرد.

پس از ترخیص از بیمارستان لازم است حسب نوع تومور و جراحی مغزی خود، استراحت های لازم، محدودیت های حرکتی و فعالیتی و از همه مهمتر توانبخشی را داشته باشید. به گفته دکتر محمد صمدیان به عنوان بهترین جراح مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران واقع در ساختمان آریا، بهترین جراحان مغز و اعصاب به شما دستورالعمل های لازم برای توانبخشی را در کنار داروهای مصرفی ارائه خواهند نمود. طیف توانبخشی های شامل مواردی نظیر کاردرمانی، فیزیوتراپی، گفتار درمانی، روان درمانی، ماساژ، آب درمانی، اکسیژن درمانی پرفشار، نوروفیدبک، بیوفیدبک، طب سوزنی و حتی عطر درمانی خواهد بود.

طی دوره نقاهت لازم است شما به صورت دوره ای معمولاً هفته ای یک بار به جراح مغز و اعصاب خود مراجعه فرمایید تا سلامتی و نحوه پیشرفت درمان شما پیگیری شود. به هیچ عنوان طی دوره نقاهت محل زخم و بخیه های خود را دستکاری نکنید چون ممکن است منجر به آسیب، عفونت و خونریزی مجدد شوند. به طور معمول بعد از 2 الی سه هفته بخیه های شما را می کشند و در صورتی که بخیه از نوع جذبی باشد، خود به خود می افتد.

جراحی تومور مغزی یک فرآیند بسیار ظریف، پیچیده، و حساس است. نواحی بسیار کوچکی در اندازه یک لپ می توانند مسئول کارکردهای بسیار مهمی از بدن شما باشند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، امروزه با کاربرد شیوه های پیشرفته و کامپیوتری جراحی های میکروسکوپی و نورو آندوسکوپی دیگر همچون گذشته عوارض خاصی بعد از عمل بیماران را تهدید نمی کند. اما لازم است به خاطر داشت پس از هر جراحی و عملی یک سری از عوارض با احتمالی اندکی ممکن است به وجود آیند. عوارض بعد از عمل تومور مغزی خوش خیم و یا بدخیم با یکدیگر فرق چندانی نداشته و بیشتر این عوارض مربوط به شرایط بدنی بیمار، اندازه تومور، محل های مغزی درگیر، و نیز میزان مراعات دستورالعمل های دوره نقاهت هستند.

معروف ترین عوارض احتمالی بعد از جراحی تومور مغزی برای برخی بیماران عبارتند از:

• خونریزی داخل مغز در محدوده جراحی
• باقی ماندن بخش هایی از تومور به دلیل عدم امکان تخلیه کامل (محل تومور، دسترسی و …)
• ورم و یا التهاب مغزی
• افزایش تولید مایع مغزی نخاعی (هیدروسفالی)
• افزایش فشار درون جمجمه
• ایجاد لخته در ناحیه جراحی یا نواحی مجاور
• عفونت مغزی (مننژیت)
• آمنزی (فراموشی) کوتاه / بلند مدت گذرا بعد از جراحی
• واکنش های آلرژیک به مواد هوشبری
• حالت تهوع و استفراغ (بدلیل واکنش طبیعی به بیهوشی)
• تشنج بعد از عمل (ناشی از عفونت و تب)
• تاری دید، دوبینی و سایر مشکلات بینایی (به دلیل بیهوشی و یا التهاب موقت عصب بینایی)

در مورد فلج شدن بعد از عمل تومور مغزی شایعات زیادی وجود دارد. اما حقیقت این است که در جراحی تومور مغزی، صرفاً توموز مغزی از درون سر بیمار تخلیه شده و هیچ گونه دستکاری و یا آسیبی به بیمار وارد نمی شود. اما، لازم به ذکر است در صورتی که تومور مغزی در مراکز حرکتی بیمار ایجاد شده باشند، خود آنها به دلیل تخریب محل بافت، بیمار را دچار فلج خواهند کرد. برعکس، در بسیاری اوقات بیمارانی که به دلیل تومور مغزی فلج شده اند، بعد از جراحی تومور مغزی به سرعت قادر به حرکت بوده و فلج آنها رفع می شود.

تنها برخی از تومورهای مغزی ممکن است بعد از جراحی تومور مغزی احتمالی برای برگشت داشته باشند. این عود مجدد بنا به دلایل متعددی می باشد. به گفته دکتر محمد صمدیان جراح برتر مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران واقع در ساختمان آریا، بعضی از تومورها به دلیل داشتن خاصیت تهاجمی، متاستازی و یا گرید بالا، سلول های خود را در سطح بدن پخش کرده و بنابراین، حتی در صورت برداشتن همه تومورهای مغزی ناشی از آنها ممکن است مجدد برگشت داشته باشند. گاهی اوقات نیز، فردی دارای چندین تومور است، اما به دلیل کوچک بودن بقیه و نداشتن علایم وعوارض، در فرآیندهای تشخیصی شناسایی نشده اند.

مشاوره رایگان و رزرو نوبت