عفونت مغزی قاعده جمجمه: بیماری نادر ولی کشنده

یکی از موارد نادر از بیماری های مغز و اعصاب، عفونتهای مغزی قاعده جمجمه هستند که اغلب منجر به از بین رفتن استخوان و اعصاب خواهند شد. بطور معمول التهاب و عفونت قاعده جمجمه ناشی از عفونت های بافت های اطراف آن است که در صورت درمان نشدن بسیار خطرناک هستند  و منجر به فلج و یا مرگ خواهند شد. مجموعه ای از آزمایشات تشخیصی و تصویربرداری مغزی برای تشخیص نوع، محل و وسعت عفونت قاعده جمجمه لازم است. در صورت تشخیص درست و به موقع، جراح متخصص مغز و اعصاب می تواند با دارو درمانی عفونت را بر طرف کند. دکتر محمد صمدیان تنها در مواردی که وسعت عفونت بسیار زیاد و استخوانها درگیر باشند، از جراحی های محدود بسته با نورو آندوسکوپ برای درمان موفق عفونت قاعده جمجمه استفاده می کنند.

عفونت های مغزی قاعده جمجمه یک وضعیت غیر رایج از عفونت های استخوانی-عصبی در کف جمجمه است که احتمال مرگ و آسیب های مادام العمر آن بسیار بالاست. این بیماری به طور معمول به آسیب و عفونت همزمان استخوان و بافت های عصبی قاعده جمجمه منتهی می شود. عفونت قاعده جمجمه نتیجه یک عفونت (معمولاً در گوش خارجی) است و به خودی خود در کسی به وجود نمی آید. سن بالا، دیابت بی مزه و بیماری های مویرگ های مغزی عوامل خطرساز تشدید کننده احتمال بروز عفونت های قاعده جمجمه هستند.

عفونت های قاعده جمجمه را می توان بر  حسب وسعت، محل، و بافتی که درگیر کرده اند دسته بندی نمود. برخی از عفونت ها تنها بافت های پوشش بخش های قاعده جمجمه را درگیر می کنند، در حالی که برخی دیگر بافت های مغزی و حتی استخوان های قاعده جمجمه را مبتلا می سازند.

• عفونت قاعده جمجمه: در این نوع، محدوده های درگیر شامل پیشانی، گیجگاهی، پس سری و استخوان پروانه ای و بافت های عصبی اطراف آنها هستند.
• عفونت قاعده جمجمه مرکزی (آتیپیکال): محدوده درگیر در این نوع بخش مرکزی استخوان زین ترکی، پس سری، و کلیووس و بافت های اطراف آنها هستند.
• عفونت قاعده جمجمه اطفال: این نوع نادر از عفونت های قاعده جمجمه که در کودکان دیده می شود تنها محدوده استخوان کلیووس و بافت های اطراف آن را درگیر می کند.

بطور کلی دو دسته عفونت باکتریایی و  قارچی بعنوان علل اصلی اولیه بروز عفونت های قاعده جمجمه شناخته شده اند:

• عفونت های باکتریایی:

انواع مختلف باکتری ها می توانند منجر به بروز عفونت قاعده جمجمه شوند. معروفترین آنها سودوموناس آئروژینوزا، استافیلوکوکوس اورئوس، سالمونلا، و آسینتوباکتر هستند.

• عفونت های قارچی:

معروفترین عامل قارچی برای عفونت های قاعده جمجمه زیگومایست ها (قارچ های یوغی) هستند. در سایر موارد رشته های قارچی  نامتمایز، سودآلشریا بوئیدی، افشانکچه (آسپرژیلوس)، کپک سیاه نان (ریزوپوس) و کپک سیاه سنجاقی (موکر) بعنوان عوامل قارچی ایجاد عفونت های قاعده جمجمه شناخته شده اند.

یکی از انواع نادر عفونت های قارچی، موکورمایکوز است که در افراد دیابتی، دارای نقص ایمنی، گیرنده پیوند عضو، مبتلایان به بدخیمی های خونی، یا کسانی که دفروکسامین ر طولانی مدت مصرف می کنند بروز می کند. این بیماری بطور عمده سینوس بینی و قاعده جمجمه را درگیر کرده بسیار کشنده هستند.

در عین حال برخی عوامل زمینه ای منجر به افزایش احتمال بروز عفونت های قاعده جمجمه خواهند شد که لازم است آنها را همیشه در نظر داشته باشیم:

دلایل گوناگونی منجر به عفونت مغزی شده و هر کدام به طریق متفاوت بر مغز عمل می کنند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران عوامل ایجاد عفونت مغزی عبارتند از:

عفونت مغزی در هر شکل خود منجر به فعال سازی سیستم ایمنی و التهاب می شود. این بیماری ها و التهاب های ناشی از آنها مجموعه ای از علایم را ایجاد می کنند . به گفته دکتر محمد صمدیان جراح برتر مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران در ساختمان پزشکان آریا در صورت عدم درمان به موقع، مناسب و کامل عفونت مغزی توسط جراحان مغز و اعصاب، ممکن است ضایعه مغزی، سکته مغزی و حتی خدای ناکرده مرگ برای بیمار مبتلا به عفونت مغزی رخ دهد.

علایم و عوارض عفونت های قاعده جمجمه پیچیده و در عین حال عمومی و مشابه بسیاری دیگر از بیماری های مغز و اعصاب هستند. بنابراین لازم است با مشاهده آنها برای پیگیری دقیق به متخصصان جراحی مغز و اعصاب مراجعه نمایید. این علایم عبارتند از:

عوارض شدیدتر ناشی از عفونت های قاعده جمجمه در صورت عدم درمان عبارتند از:

• آبسه مغزی
• مننژیت
• التهاب کورتکس مغز
• ترشحات زیر سخت شامه
• عفونت و چرک پرده جنب
• التهاب عروق مغزی
• ترومبوز مغزی
• سکته مغزی

به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران علایم عمومی عفونت مغزی در بزرگسالان بسته به نوع عفونت عبارتند از:

حدود 5 درصد از بیماران دارای عفونت مغزی دچار تشنج می شوند. تشنج ممکن است علامت نشان دهنده عفونت مغزی و یا تنها علامتی در کنار باقی علائم عفونت مغزی باشد. دکتر محمد صمدیان جراح برتر مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران در ساختمان پزشکان آریا تشنج ممکن است به دلیل حمله مستقیم عامل عفونی به بافت مغزی و تولید مواد سمی و یا به دلیل واکنش مغز به عفونت و تولید مواد التهابی باشد.

متوسط زمانی که از بروز اولیه علایم تا تشخیص عفونت قاعده جمجمه طول می کشد، 7 هفته است که گاه تا 2 سال هم ممکن است طول بکشد. با توجه به شباهت و همپوشانی علایم عفونت های قاعده جمجمه با طیف وسیعی از بیماری های عفونی سر و گردن، لازم است از شیوه های تشخیص افتراقی گسترده ای برای شناسایی استفاده شود. دکتر محمد صمدیان با توجه به تجربه بسیار بالا در حوزه عفونت ها و جراحی قاعده جمجمه، در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران ، روش های زیر را در تشخیص انواع عفونت قاعده جمجمه به کار می برند:

• معاینات کامل طبی
• گرفتن شرح حال کامل بیمار
• آزمایش کامل خون برای تشخیص عفونت
• آزمایش ترشحات سینوس
• آزمایش ترشحات/ چرک گوش
• تصویر برداری مغزی (ترجیحاً MRI)
• نمونه برداری (حین جراحی درمانی برای تشخیص دقیق علت عفونت انجام می شود)

بر اساس مطالعات و تجارب حرفه ای دکتر محمد صمدیان بعنوان یکی از  بهترین جراح عفونت های قاعده جمجمه تهران، با رعایت برخی مسائل ساده می توان از بروز بسیاری از این عفونت های خطرناک در مغز جلوگیری نمود. رعایت و انجام این امور آسان، کم هزینه و برای سلامتی ضروری هستند:

• کنترل مداوم سطح قند خون و درمان دیابت
• رعایت پروتکل های بهداشتی برای پیشگیری از بیماری های عفونی
• مصرف کامل داروهای تجویز شده و درمان دقیق سینوزیت و عفونت های گوش
• پرهیز از مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها

دارو درمانی عفونت مغزی:

در گام های اولیه، اگر علت عفونت باکتریایی باشد، از آنتی بیوتیک های ضد باکتری استفاده می شود. در صورت وجود عفونت قارچی، از داروهای آنتی بیوتیک ضد قارچ استفاده خواهد شد. در صورت وسعت عفونت و یا ناشناخته ماندن علت عفونت، ممکن است جراح مغز و اعصاب به صورت ترکیبی از هر دو نوع آنتی بیوتیک برای درمان عفونت استفاده نماید.

آنتی بیوتیک های رایج در درمان عفونت های قاعده جمجمه شامل سیپروفلوکساسین، سفتریاکسون، مترونیدازول، کلیندامایسین، کوآموکسی کلاو، وانکومایسین، ایتراکونازول

جراحی عفونت مغزی:

گاه دامنه عفونت استخوانی و عصبی در حدی است که نیاز به جراحی است. در این شیوه، سرعت جراحی بسیار بالاتر، زمان جراحی کمتر، و میزان برش به اندازه یک دایره 5 میلی متری در انتهای حفره بینی است که لوله های نورو آندوسکوپ و میکروسکوپ از طریق آن وارد جمجمه می شوند.

اکسیژن درمانی هایپرباریک عفونت مغزی:

در این روش درمانی، فرد در یک محفظه که میزان اکسیژن بیش از حد طبیعی دارد تحت درمان قرار می گیرد. بطور معمول اتاقک های اکسیژن درمانی پرفشار 5 الی 7 برابر حالت عادی به بدن اکسیژن می رسانند. خاصیت ترمیمی و گندزدایی اکسیژن در کنار فعال شدن سیستم های رتیکولوندوتلیال پس از قطع اکسیژن درمانی، عامل اصلی در درمان عفونت های باکتریایی و قارچی قاعده جمجمه محسوب می شوند. همچنین، این روش به ترمیم بافت های آسیب دیده ناشی از عفونت نیز کمک خواهد کرد. اکسیژن درمانی هم بعنوان روشی مستقل و هم در کنار دارو درمانی و جراحی برای درمان عفونت های قاعده جمجمه به کار می رود.

درمان عفونت مغز بسته به نوع عامل عفونی و شکل و وسعت عفونت می تواند متفاوت از دیگری باشد. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران گاهی درمان استفاده از آنتی بیوتیک برای عفونت مغز است.

در صورتی که عفونت مغزی عامل باکتریایی و یا قارچ باشد، شیوه انتخابی درمان با آنتی بیوتیک است. شیوه های استفاده از آنتی بیوتیک به صورت خوراکی (قرص / کپسول)، تزریق عضلانی و یا تزریق وریدی است. در صورت اقدام به موقع و زودهنگام، می توان به راحتی با آنتی بیوتیک عفونت باکتریایی مغز را درمان نمود.

بطور معمول هزینه های درمانی شامل چندین بخش متفاوت و مستقل هستند. بخش اول هزینه های تشخیصی هستند که شامل معاینات، آزمایشات پاتوبیولوژی ، تصویربرداری و مشاوره پزشکی می شوند. تمامی این هزینه ها مطابق تعرفه های استاندارد دولتی بوده و در صورت پوشش بیمه شما، فرانشیزهای بیمه ای از آنها کسر خواهند شد.

بخش دوم شامل هزینه های درمان است. در صورت دارو درمانی، تنها هزینه های آزمایشات، معاینات، و تصویربرداری دوره ای در کنار هزینه های دارویی طبق تعرفه های دولتی و بسته به پوشش بیمه ای از شما دریافت خواهند شد. در صورت نیاز به بستری نیز، بسته به انتخاب نوع بیمارستان، مدت زمان بستری، نوع خدمات دریافتی، و نیز پوشش بیمه، هزینه ها متغیر خواهند بود.

بخش سوم در درمان مربوط به هزینه های جراحی و بستری است. در صورت نیاز به جراحی، ترجیح دکتر صمدیان بعنوان بهترین جراح عفونت های قاعده جمجمه تهران، در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران ، استفاده از روش های جراحی بسته با استفاده از میکروسکوپ و نورو آندوسکوپ است که سریعتر از جراحی های باز معمول می باشد. در عین حال، بسته به محل، نوع، و وسعت عفونت و همچنین درگیری استخوانی، ممکن است حتی نیاز به پیوند استخوان باشد. افزون بر این، با توجه به میزان آسیب، مدت زمان جراحی، ابزارها و تیم جراحی مورد نیاز و همچنین مدت زمان بستری در بیمارستان افزایش خواهند یافت که تمامی این موارد در محاسبه هزینه های درمان تاثیر داشته و لازم به محاسبه جداگانه به ازای هر فرد هستند.