به وجود آمدن یک تورم و یا یک کیسه مانند غیر طبیعی در شریان مغزی را گویند.در واقع توتی است که از ساقه آویزان باشد. یک آنوریسم مغزی می تواند در نتیجه نازک شدن دیواره شریان و ورود خون به یکی از لایه های شریان مغزی باشد. آنوریسم در واقع در محل دو شاخه شدن شریان به وجود می آید زیرا در این قسمت دیواره عروق نازک تر و ضعیف تر است و جریان خون، فشار بیشتری به لایه های جدار رگ وارد می کند .

اگرچه آنوریسم مغزی می تواند در هر شریانی از مغز به وجود بیاید ولی بیشتر در شریان های نزدیک قاعده مغز به وجود می آید. یک آنوریسم می تواند نشت کند و یا پاره شود که تهدیدکننده حیات است. در اغلب موارد آنوریسم مغزی پاره شده، خون بین بافت مغز و آراکنویید تجمع می بابد و باعث خون ریزی (هموراژی) ساب آراکنویید می گردد.

آنوریسم پاره شده تهدید کننده حیات است و جز اورژانس های جراحی می باشد. اگرچه اکثر آنوریسم ها پاره نشده و علائم بالینی ایجاد نمی کنند و اغلب اوقات در پی MRI  و یا CT-Scan به دلایل مختلف تشخیص داده می شوند. درمان آنوریسم مغزی پاره نشده جهت جلوگیری از پاره شدن و ایجاد مشکلات و عوارض بالقوه آن صورت میگیرد.درمان آنوریسم مغزی پاره نشده جهت جلوگیری از پاره شدن و ایجاد مشکلات و عوارض بالقوه آن صورت میگیرد.

معمولا یکی از علائم کلیدی آن “سردرد ناگهانی و بسیار شدید” است در واقع بیمار اظهار میکند “بدترین سردرد” عمر خود را تجربه کرده است.

• علائم و نشانه های رایج آنوریسم پاره شده
• سردرد بسیار شدید و ناگهانی
• تهوع-استفراغ
• سفتی گردن
• اختلال بینایی(تاری دید و یا دوبینی)
• حساسیت به نور
• تشنج
• افتادگی پلک (drooping eye)
• کاهش هوشیاری
• سرگیجه

در بسیاری موارد آنوریسم ممکن است میزان کمی خونریزی دهد .این لیک و نشتی را خونریزی پیش قراول (Sentinel Bleeding) می گویند و موجب سردرد شدید، وحشتناک و ناگهانی می شود.

آنوریسم پاره نشده به خصوص اگر کوچک باشد معمولا علائمی ندارد.اگرچه آنوریسم بزرگ حتی اگر پاره نشود به اعصاب و بافت مغز اطراف فشار وارد میکند و موجب:

• درد پشت کاسه چشم (معمولا یک چشم)
• گشادی مردمک
• اختلال بینایی (دوبینی و یا تاری دید)
• بی حسی یک سمت صورت می شود.

توجه کنید که اگر سر درد خیلی ناگهانی و شدید داشتید که تا بحال در عمر خویش تجربه نکرده اید به پزشک مراجعه کنید و یا اگر فردی در کنار شماست و این علائم را دارد و دچار تشنج نیز شده است فورا با مرکز اورژانس (115) تماس بگیرید.

آنوریسم مغزی علامت دار و پاره شده یک اورژانس جراحی می باشد و باید بیمار در اسرع وقت بستری و فشار خون تنظیم گردد و اقدامات جهت جلوگیری از خونریزی مجدد و عوارض آن صورت گیرد.معمولا در این موارد بیمار در بخش مراقبت های ویژه بستری شده و اقدامات اولیه جهت کنترل فشار خون و درد انجام می شود.پس از آن بیمار کاندید درمان می شود.اغلب آنوریسم های پاره شده را باید در روز های اول تحت درمان قرار داد که شامل درمان جراحی میکروسکوپی و کلیپس گردن آنوریسم و همچنین درمان به روش آنژیوگرافی و بستن آنوریسم و گردن آن به کمک استنت و Coil می باشد. بر اساس موقعیت آنوریسم و شرایط بیمار یکی از دو روش فوق انتخاب می گردد.

• افراد با سابقه خانوادگی آنوریسم(چه در مغز و چه در عروق دیگری همچون قلب و ..)
• بیماری کلیه پلی کیستیک
• بیماری بافت پیوندی(Connective Tissue Disease)
• افراد با سابقه سیگار کشیدن بیشتر در معرض پاره شدن آنوریسم هستند.

در افرادی که ریسک فاکتورهای فوق را دارند و همچنین افرادی که بیش از یک نفر از خانواده مبتلا به آنوریسم باشد می توان با سی تی آنژیوگرافی و آنژیوگرافی غربالگری صورت گیرد و بیمار زودتر شناسایی شود.

دلایل آنوریسم مغزی هنوز مشخص نیست ولی خیلی از ریسک فاکتورها در ایجاد آن دخیل هستند که به برخی از آن ها در بالا اشاره کرده ایم و برخی دیگر:

• سن بالا
• بیماری فشار خون
• سو مصرف مواد به خصوص کوکایین
• مصرف بیش از حد الکل

به دنبال آسیب و جراحت به سر ممکن است آنوریسم ایجاد شود

اختلالات ارثی بافت پیوندی مثل سندرم اهلرز- دانلوس که عروق خونی دچار اختلال و ضعیف شدگی می شوند.

بیماری کلیه پلی کیستیک: در این بیماری ارثی کیست های متعدد در کلیه تشخیص داده می شود و بیمار دچار فشار خون بالا و نارسایی کلیه شده و مستعد به آنوریسم مغزی میشود.

آئورت نازک و باریک (کوآرکتاسیون آئورت):آئورت که خونرسانی به بافت ها را بر عهده دارد نازک و دچار اختلال شده است.

• مالفورماسیون شریان-وریدی مغز (Arteriovenous Malformation): یک اتصال و ارتباط غیر طبیعی بین شریان و ورید در مغز که خونرسانی به مغز را دچار اختلال می کند.

• سابقه خانوادگی آنوریسم مغزی: به خصوص در خویشاوندان درجه یک مثل پدر، مادر، برادر، خواهر و فرزند

زمانیکه آنوریسم مغزی پاره شود، خونریزی تنها در چند ثانیه اتفاق می افتد و خونریزی در فضای بین بافت مغز و پرده مغزی(آراکنویید) اتفاق می افتد و موجب کاهش هوشیاری و حتی مرگ می تواند شود.

در حالت عادی، فشار مغز بسیار کمتر از فشار شریانی می باشد و با پاره شدن آنوریسم فشار مغز بالا رفته و می تواند موجب کاهش هوشیاری و حتی مرگ گردد.

عوارضی که به دنبال پارگی آنوریسم رخ می دهد:

(Re-Bleeding) خونریزی مجدد:

آنوریسمی که یکبار پاره شده است ممکن است مجدد پاره شود که این بار آسیب بیشتری را به مغز وارد میکند.اغلب اوقات اقدامات درمانی اولیه جهت جلوگیری از این عارضه بسیار حیاتی است و به کمک عمل جراحی میکروسکوپی و یا آنژیوگرافی می توان تا حد زیادی از این عارضه خطرناک پیشگیری کرد.تیم جراحی دکتر محمد صمدیان با تعداد بسیار زیاد بیماران توانسته اند جلوی این عارضه را به کمک عمل جراحی میکروسکوپی بگیرند و عمل جراحی حیات بخش بوده است.

وازواسپاسم:

بعد از اینکه آنوریسم پاره شود، عروق خونی مغز به صورت موقت دچار اسپاسم و باریک شدن می شود. این موقعیت موجب کاهش خونرسانی به مغز (آسیب ایسکمیک) و موجب آسیب به سلول های مغزی می گردد. با اقدامات درمانی و اقدامات پیشگیرانه تا حد زیادی می توان از این عارضه پیشگیری کرد و جلوی عوارض را گرفت.

هیدروسفالی(افزایش مایع مغزی-نخاعی و فشار جمجمه):

اغلب موارد گردش خون مغزی دچار اختلال می شود در نتیجه تولید و گردش مایع مغزی-نخاعی نیز دچار آسیب و اختلال می گردد که این حالت موجب تولید بیش از حد و یا کاهش جذب مایع مغزی نخاعی(CSF) شده و به دنبال آن هیدروسفالی را به وجود می آورد. هیدروسفالی می تواند به صورت زودرس یا دیر رس باشد.در صورتیکه هیدروسفالی علامت دار باشد می توان با اقدامات درمانی شانت مغزی موقت و یا دائم، آن را درمان نمود.

• هایپوناترمی: خون ریزی ساب آراکنویید به دنبال آنوریسم پاره شده می تواند تعادل سدیم در خون را برهم زند. درمان مناسب و اصلاح آب و الکترولیت در این بیمار لازم می باشد پس انتخاب یک جراح متبحر و با تجربه بسیار مهم است.