عناوین مهم
تاثیر اختلالات هورمونی بر ناباروری زنان ، از جمله رایج ترین اختلالات هورمونی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
تاثیر غده هیپوتالاموس بر نازایی :
هیپوتالاموس بخشی از مغز است که مسئول تولید و ترشح هورمون آزاد کننده گنادوتروپینها (GnRH) می‌باشد. این هورمون سبب تحریک غده هیپوفیز برای تولید دو هورمون LH و FSH میگردد. در صورت عملکرد ناقص هیپوتالاموس، تحریک هورمونی هیپوفیز به درستی انجام نمی گردد و در نتیجه، یا هیچ تخمک بالغی در چرخه تخمدانی ایجاد نمی شود و یا تخمک به صورت نابالغ تولید می گردد.
تاثیر غده هیپوفیز بر نازایی :
یکی دیگر از مشکلات هورمونی رایج، ایجاد نقص در عملکرد غده هیپوفیز می باشد. غده‌ی هیپوفیز مسئول تولید و ترشح هورمون های FSH و LH است. در صورت تولید زیاد و یا کم این هورمون ها، تخمدان ها قادر به تخمک‌گذاری صحیح نیستند. آسیب فیزیکی، تومور هیپوفیز یا به هم خوردن تعادل مواد شیمیایی در غده‌ی هیپوفیز سبب نقص در عملکرد این غده میگردد. کم‌کاری غده هیپوفیز، یک عارضه است که در آن میزان ترشح حداقل یکی از هورمونهای هشت‌گانه‌‌ی غده‌ی هیپوفیز کاهش می یابد. این هشت هورمون عبارتند از: Prolactin، FSH، LH، TSH، ACTH، GH، ADH و oxytocin.
کمبود هورمون های FSH و LH در زنان ممکن است باعث افزایش دمای ناگهانی در نقاطی از بدن، پریود نامنظم، عدم وقوع چرخه قاعدگی، کاهش صفات زنانه، ناباروری و غیره گردد.
پرولاکتین در زنان باعث رشد پستان‌ها و ساختن شیر در آن می‌شود. بنابرای کمبود آن می‌تواند باعث عدم توانایی شیردهی مادر شود.
کمبود هورمون رشد (GH) نیز باعث کوتاه قدی کودکان می‌شود.
درصورتی که شاهد کاهش سطح بیش از یک هورمون ترشح شده از غده‌ی هیپوفیز باشیم، عبارت پان‌هایپوپیتوئیتاریسم را برای کم‌کاری غده‌ی هیپوفیز به کار می بریم. عدم عملکرد غده‌ی هیپوفیز در این حالت باعث کاهش کلی هورمون رشد (GH)، کاهش هورمون تحریک‌کننده‌ی تیروئید (TSH) و کاهش سطوح هورمونهای FSH و LH می شود. گاهی برای تحریک تخمک‌گذاری در زنانی که مشکلات هورمونی جزئی دارند، از دارو‌‌هایی مانند کلومیفن سیترات استفاده می شود.
تاثیر مشکلات غده تیروئید بر نازایی :
بیماری های مرتبط با غده‌ی تیروئید مانند کم کاری یا پرکاری تیروئید، می تواند در چرخه قاعدگی اختلال ایجاد کرده و باعث نازایی شود. تغییر در سطح هورمون های تیروئید که در اثر اختلال در عملکرد این غده ایجاد می گردد، باعث ایجاد مشکلاتی در فراآیند تخمک گذاری و چرخه قاعدگی شده که مستقیما بر ناباروری تاثیرگذار است.پرکاری تیروئید اغلب با علائمی مانند برافروختگی، کاهش وزن، ضربان قلب بالا و احساس درد در گردن همراه است. همچنین بزرگ شدن غده تیروئید و بیرون زدگی چشم ها از دیگر علائم پرکاری تیروئید می باشد.کم کاری تیروئید نیز دارای علائمی مانند افزایش وزن، خستگی و بی حالی، یبوست، خشکی پوست، بزرگ شدن غده تیروئید و پریود نامنظم می باشد.
عوارض اختلالات هورمونی در زنان: پریود نامنظم؛خشکی واژن؛کاهش میل جنسی؛مشکل در خواب؛بروز جوش یا آکنه؛افزایش اشتها و افزایش وزن؛افسردگی؛مشکلات گوارشی.
درمان اختلالات هورمونی در زنان:
اصلی ترین روش درمان اختلالات هورمونی در زنان هورمون درمانی می باشد که بیشتر شامل استروژن درمانی، استفاده از داروهای پیشگیری از بارداری، استفاده از داروهای ضد هورمون های جنسی مردانه، تستوسترون درمانی و درمان عدم تعادل هورمون های تیروئیدی می باشد. تغییر در سبک زندگی، داشتن رژیم غذایی سالم و انجام ورزش هایی مانند یوگا نیز در درمان اختلالات هورمونی مؤثر می باشند.
همه‌چیز تحت سلطه هیپوفیز و هیپوتالاموس!
مسئله تمایلات جنسی و قدرت باروری فقط مربوط به ارگان‌های جنسی نیست، درست است که ارگان‌های اصلی غدد جنسی (در خانم‌ها تخمدان‌ها و در آقایان بیضه‌ها) هستند اما سلامت جنسی با عوامل دیگری هم در ارتباط است. کنترل غدد جنسی در بدن انسان توسط هیپوفیز قدامی انجام می‌شود و خود هیپوفیز قدامی هم تحت نظر هیپوتالاموس است بنابراین محور هیپوتالاموس، هیپوفیز قدامی و ارگان‌های جنسی باید صحیح کار کند تا هورمونهای جنسی در بدن یک خانم (استروژن و پروژسترون) و در بدن یک مرد (تستوسترون) به اندازه کافی ترشح شوند. به این ترتیب در بدن مرد اسپرم تولید می‌شود و این اسپرم‌ها مراحل رشدشان را طی می‌کنند و به اسپرم‌های بالغ و زایا تبدیل می‌شوند. از آن طرف هم تخمدان‌ها در بدن خانم تخمک سالم آزاد می‌کنند سپس طی فرآیند لقاح، اسپرم و تخمک به هم می‌رسند و تشکیل سلول تخم را می‌دهند و بعد شروع به تقسیم و تمایز می‌کنند.
تاثیر شیمی‌درمانی، رادیوتراپی بر ناباروری ( نازایی )
فاکتورهای بسیار مختلفی وجود دارد که می‌تواند بر قدرت جنسی، صفات ثانویه جنسی و باروری تاثیر بگذارد. در درجه اول همه بیماری‌هایی که غدد جنسی (تخمدان‌ها و بیضه‌ها) را درگیر می‌کنند می‌توانند باعث آسیب به باروری شوند. برای مثال شیمی‌درمانی هم در خانم‌ها و هم در آقایان روی مسئله هورمونهای جنسی اثر می‌گذارد. همچنین افرادی که تحت تاثیر اشعه قرار می‌گیرند مثل کسانی که در بمباران‌های هسته‌ای یا اتمی بوده‌اند و افرادی که بنا به دلیل بیماری‌های بدخیم تحت رادیوتراپی قرار می‌گیرند ممکن است دچار اختلال در سلول‌های جنسی شوند.
تاثیر داروها بر ناباروری ( نازایی )
خیلی از داروها مثل داروهای اعصاب، ضد هذیان، آرام‌بخش، خواب‌آورهایی مثل دیازپام و اگزازپام، داروهای ناراحتی‌های معده و داروهای فشار خون همگی می‌توانند باعث بالا رفتن هورمون پرولاکتین (مترشحه از هیپوفیز قدامی) و مهار کردن فعالیت غدد جنسی شوند. علاوه براین، بعضی از بیماری‌های ژنتیک مثل سندرم ترنر در خانم‌ها که یک کروموزوم X را ندارند و ۴۵ XO هستند و سندرم کلاین فلتر در آقایان که یک کروموزوم X اضافه دارند و XXY هستند، می‌تواند باعث از بین رفتن یا به‌وجود نیامدن صفات ثانویه جنسی و نازایی شود. بیماری‌های هیپوفیز و هیپوتالاموس هم می‌توانند بر مسئله غدد جنسی اثر بگذارند.
تاثیر فونت پروستات بر نازایی
پروستات یک غده اگزوکرین است و ترشحاتش را به بیرون از بدن می‌ریزد. در حقیقت پروستات مایع منی را تشکیل می‌دهد که وجودش برای باردار شدن واجب است. دیابت به طور مستقیم باعث درگیری پروستات نمی‌شود اما اگر فرد قند خونش را درست کنترل نکند، ممکن است دچار عفونت شود و یکی از این نواحی که عفونت می‌کند پروستات است.
