عناوین مهم
بدن همه انسان‌ها از تعداد زیادی سلول تشکیل شده است؛ قرار گیری هر یک از این سلول‌ها در کنار هم و همکاری آن‌ها باهم، در نهایت زندگی و حیات فرد را ایجاد می‌کند. سلول‌ها به منظور انجام فعالیت بدن نیاز به رشد و تکثیر دارند و همچنین در این حین تعدادی از سلول‌ها باید از بین روند یا با سلول‌های جدید جایگزین شوند. بین مرگ و تکثیر سلول‌ها در بدن در حالت طبیعی تعادلی وجود دارد و این مرگ و تولید سلول جدید با توجه به نیاز بدن صورت می‌گیرد؛ ولی گاهی اوقات شرایطی پیش می‌آید که در قسمتی از بدن تکثیر غیر طبیعی سلول‌ها رخ می‌دهد. در چنین شرایطی سلول‌ها در تعداد زیاد و به صورت کنترل نشده تقسیم و تکثیر می‌شوند که بعد از چندین مرحله تقسیم سلولی، در آن ناحیه تومور می‌تواند ایجاد شود. در ادامه به بررسی بیشتر تومور می‌پردازیم و به این سوالات که تومور چیست؟ و تومور مغز چیست؟ پاسخ می‌دهیم.
تومور چیست؟ و چگونه ایجاد می‌شود؟
برای پاسخ به این سوال که تومور چیست؟ باید در ابتدا تعریف درستی از این واژه را بدانید. تومور در واقع توده غیر طبیعی جامد از سلول‌های بدن است که از تقسیم غیر طبیعی و بی رویه در قسمتی از بدن ایجاد می‌شود. تشکیل شدن تومور محدود به بافت خاصی نیست و احتمال ایجاد شدن تومور در هر بخشی از بدن وجود دارد. علل مختلفی برای ایجاد شدن تومور وجود دارد و نمی‌توان یک عامل مستقل را برای آن معرفی کرد.
در حالت نرمال در بدن انسان بین تخریب و ساخت دوباره سلول‌ها تعادلی وجود دارد، که همین تعادل باعث ادامه یافتن حیات طبیعی فرد می‌شود. در شرایطی که این متعادل بودن به هم بخورد؛ احتمال ایجاد شدن تومور در شخص بالا می‌رود.
سبک زندگی و ژنتیک فرد، از مواردی هستند که تاثیر زیادی در افزایش ریسک ایجاد تومور دارند؛ برای مثال وجود داشتن نوعی نقص ژنی که به طور ارثی از والدین به فرزند رسیده است و با توجه به شرایط محیطی ممکن است در فرد بروز پیدا کند؛ در فرزند باعث تکثیر بی رویه سلول‌ها می‌شود. البته وجود نقص ژنی تنها مربوط به ژنتیک و سابقه خانوادگی نیست و عوامل محیطی و جهش زا می‌توانند از عوامل ایجاد کننده تومور به شمار بیایند.
برای این‌که به پاسخ این سوال که تومور چیست؟ و تومور مغز چیست؟ به درستی پی ببرید باید با عوامل مختلف ایجاد کننده تومور آشنا شوید. از مهم‌ترین عوامل ایجاد کننده تومور و تقسیم غیر طبیعی سلول‌های بدن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف سیگار و تنباکو و یا در معرض دود آن‌ها قرار گرفتن
- قرار گیری بیش از حد زیر نور آفتاب بدون مصرف ضد آفتاب ( اثرات اشعه فرابنفش)
- مشکلات ژنتیکی و ارثی
- بالا بودن سن مادر در حین بارداری و مشکل در ایجاد شدن سلول تخم
- قرارگیری در معرض اشعه و تشعشعات مختلف
- چاقی و وزن بالا
- نوشیدن بیش از حد الکل
- وجود مشکل در عملکرد سیستم ایمنی بدن
- استفاده بیش از حد از سموم کشاورزی
فرق توده با تومور چیست؟
همان طور که پیش تر به پاسخ سوال تومور چیست؟ پرداخته شد؛ تومور اصطلاحی است که برای رشد غیر طبیعی سلول‌ها به کار می‌رود. در صورتی که سرعت تکثیر سلول‌ها در قسمتی از بدن بالاتر رود و جایگزین شدن این سلول‌ها به درستی پیش نرود؛ در این صورت شرایط برای ایجاد شدن تومور فراهم می‌شود. در واقع تومور از تکثیر بی رویه سلول‌های بدن حاصل می‌شود و توده‌ای سلولی در بافتی از بدن تشکیل می‌شود.
پاسخ سوال تومور چیست؟ با تعریف توده کمی متفاوت است و لزوما به هر توده سلولی نمی‌توان اصطلاح تومور را داد چرا که ممکن است این توده ایجاد شده، چربی باشد. توده چربی در صورتی که مصرف قند یا چربی فرد بالا باشد؛ می‌تواند تشکیل شود و ایجاد شدن این توده لزوما با تکثیر بی رویه سلول‌ها همراه نیست؛ بنابراین تومور و توده باهم تفاوت‌هایی دارند؛ البته به تومور می‌توان گفت توده‌ای از سلول‌ها که در هر بافت از بدن می‌تواند به صورت خوش خیم یا بدخیم حضور پیدا کند.
علائم تومور چیست؟
در ادامه برای پاسخ به سوال تومور چیست؟ شما باید با علائمی که تومور می‌تواند ایجاد کند آشنا شوید. تشکیل شدن تومور از نظر بافتی محدودیتی ندارد و در هر بافتی احتمال تقسیم بی رویه و ایجاد توده سلولی وجود دارد. علائمی‌که تومور می‌تواند ایجاد کند با توجه به عوامل زیر می‌تواند متنوع باشد:
- محل ایجاد شدن
- اندازه توده سلولی
- نوع تومور ایجاد شده و خوش خیم و بدخیم بودن آن
- مدت زمان تشکیل شدن
یکی از عوامل مهمی‌که در ایجاد شدن علائم مختلف تومور نقش داد؛ محل ایجاد شدن توده سلولی است. با توجه به محل قرار گیری تومور علائمی‌که در فرد ظاهر می‌شود متفاوت است. برای مثال در صورت ایجاد شدن تومور مغز ممکن است فرد در پاسخ‌های ارادی خود و به یاد سپاری موضوعات جدید دچار مشکل شود. اگر تومور نخاع باشد در این صورت ممکن است در پیام‌های غیر ارادی و رفلکس‌های فرد مشکل به وجود بیاید.
در صورتی که تومور در دستگاه گوارش ایجاد شود با توجه به محل قرار گیری ممکن است مشکلاتی در جذب یا هضم به وجود بیاید؛ برای مثال در صورتی که تومور در مری ایجاد شود ممکن است مشکلاتی در عبور و بلع غذا ایجاد شود ولی اگر توده سلولی در پانکراس باشد هضم و جذب مواد غذایی به دلیل اختلال در ترشح هورمون‌های مختلف، ایجاد می‌شود.
با علائمی‌که ذکر شد نمی‌توان با قطعیت وجود تومور را در یک فرد تشخیص داد. برای مشخص شدن دلیل هر یک از این علائم باید به پزشک مراجعه کرد و بعد از انجام آزمایش‌های مختلف و بررسی‌های بالینی پزشک می‌توان در مورد وجود داشتن یا نداشتن تومور اظهار نظر کرد.
تومور بدخیم چیست؟
تومور‌ها را در حالت کلی می‌توان به دو دسته تومور خوش خیم و بدخیم تقسیم کرد. این دو نوع تومور در مرحله رشد و توقف داشتن یا نداشتن تکثیر سلولی با هم تفاوت دارند؛ البته تومور‌های خوش خیم قابلیت تبدیل به تومور‌های بدخیم را دارند.
در تومور‌های خوش خیم بعد این این‌که توده سلولی در بافتی از بدن تشکیل شد؛ در همان بافت باقی می‌ماند ولی در تومور‌های بد خیم بعد از تشکیل توده سلولی مراحل رشد تومور هنوز هم ادامه دارد و حتی سلول‌های سرطانی می‌توانند به بافت‌های دیگر نیز وارد شوند و ایجاد مشکل کنند. متاستاز یک ویژگی اختصاصی برای تومور‌های بدخیم است که روند درمانی این نوع تومور‌ها را نیز دشوارتر می‌کند.
تومور بدخیم نه تنها بافتی که در آن تشکیل شده را دچار اختلال در عملکرد می‌کند؛ بلکه از طریق خون و یا سیستم لنفی سلول‌های سرطانی آن می‌توانند وارد بخش‌های دیگر بدن شوند و آن بافت‌ها را هم مورد حمله قرار دهند. برای مثال ممکن است یک تومور که در معده فرد وجود داشته و باعث لاغری شدید آن فرد شده، عوارض ایجاد شده تنها محدود به علائم گوارشی نباشد و به مغز متاستاز پیدا کند و باعث ایجاد تومور مغز و تومور هیپوفیز شود.
همان طور که اشاره شد احتمال سرعت رشد و تکثیر در تومور بدخیم بالا است و برخلاف تومور خوش خیم مرحله توقف رشد را در این نوع تومور‌ها نداریم؛ بنابراین تشخیص نوع تومور و انجام اقدامات درمانی در این نوع از تومر‌ها از ضرورت بالایی برخوردار است. در صورتی که درمان تومور‌های بدخیم به تاخیر بیوفتد ممکن است در بافت‌های دیگر نیز عوارض جبران ناپذیری از خود به جای بگذارد و یا این‌که رشد توده سرطانی به قدری ادامه یافته باشد که حتی درمان‌هایی مثل شیمی‌درمانی و جراحی تومور نیز پاسخگو نباشند.
تومور سر چیست؟
تشکیل توده سلولی و تومر مغزی در بافت های مختلف بدن ممکن است رخ دهد؛ برای مثال ممکن است این تومور در سر شکل بگیرد. با توجه به این‌که جمجمه مغز انسان را احاطه کرده است و بافتی سفت دارد؛ تشکیل شدن تومور و یک توده سلولی غیر طبیعی در این بخش از همان مراحل ابتدایی می تواند مشکل ایجاد کند.
تومور مغزی با توجه به محل تشکیل می‌تواند عوارض مختلفی ایجاد کند؛ ولی یک ویژگی مشترک در همه آن‌ها این است که در غضای محدود مغز رشد می کنند و باعث وارد شدن فشار به مغز می‌شود. تومور مغزی بر روی عملکرد سیستم عصبی و همچنین پاسخ های ارادی و غیر ارادی فرد می تواند تاثیر بگذارد.
در حالت کلی می توان تومور های مغزی را به دو دسته تقسیم کرد:
تومور مغزی اولیه
تومر مغزی اولیه در واقع از خود سلول های مغزی ایجاد می شود و در مراحل اولیه تقسیم و تمایز سلولی هستند به همین دلیل به این تومور مغزی از نوع خوش خیم هستند. در صورت تشخیص به موقع و سریع می توان مراحل درمان و جلوگیری از پیش روی این نوع تومور مغزی را آغاز کرد.
تومر مغزی ثانویه
این نوع تومور مغزی در واقع از تومور های بدخیم به شمار می آیند که از متاستاز تومور هایی در بافت های دیگر حاصل می شود. این نوع تومر مغزیبه دلیل داشتن سلول های سرطانی در مدت زمان کوتاهی می تواند سلامت فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.
علائم تومور های مغزی
همان طور که پیش تر نیز اشاره شد؛ علائمی که از تومور های مختلف ایجاد می شود با توجه به ماهیت توده سلولی ایجاد شده می تواند متفاوت باشد. برخی از علائم برای تومور مغزی به صورت هشدار دهنده هستند که اگر این علائم در فردی وجود داشت برای تشخیص قطعی مشکل باید به پزشک مراجعه کند:
- سردرد های تدریجی با افزایش درد
- حالت تهوع و استفراغ
- درد در گوش و مشکل در شنوایی
- مشکل در حفظ تعادل
- مشکلات گفتاری و ناتوانی در ادای برخی کلمات
- از بین رفتن حس در انگشتان و به تدریج در کل دست یا پا
سخن پایانی
تومور مغز و تومور هیپوفیز انواعی از تومر های سر هستند که می توانند برای فرد خطرات زیادی را به همراه داشته باشند. برای تشخیص و همچنین شروع روند درمانی هر یک از این موارد، می‌توانید به دکتر محمد صمدیان جراح مغز و اعصاب مراجعه کنید.
