عناوین مهم
تومورهای هیپوفیز در واقع رشد غیرعادی سلول های هستند که در غده هیپوفیز ایجاد می شوند. برخی از این تومورها باعث می شوند که غده هیپوفیز مقدار زیادی از هورمون های خاصی را که عملکردهای مهم بدن را کنترل می کنند، بسازد. برخی دیگر می توانند باعث شوند که غده هیپوفیز مقدار بسیار کمی از این هورمون ها را بسازد.
بیشتر تومورهای هیپوفیز خوش خیم هستند. یعنی سرطان نیستند. نام دیگر این تومورهای غیر سرطانی آدنوم هیپوفیز است. بیشتر آدنوم ها در غده هیپوفیز یا در بافت اطراف آن باقی می مانند و به کندی رشد می کنند. آنها معمولاً به سایر قسمت های بدن پخش نمی شوند.
تومورهای هیپوفیز را می توان به روش های مختلفی درمان کرد. تومور ممکن است با جراحی برداشته شود. یا ممکن است رشد آن با داروها یا پرتودرمانی کنترل شود. گاهی اوقات، سطح هورمون ها با دارو کنترل می شود.
انواع آدنوم هیپوفیز عبارتند از:
عملکردی ( Functioning ) : این آدنوم ها هورمون می سازند. بسته به نوع هورمونی که می سازند، علائم مختلفی ایجاد می کنند. آدنوم های عملکردی هیپوفیز به چند دسته تقسیم می شوند، از جمله موارد زیر:
- هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک ( Adrenocorticotropic hormone ) : این هورمون همچنین به عنوان ACTH شناخته می شود. گاهی اوقات به این تومورها آدنوم کورتیکوتروف گفته می شود.
- هورمون رشد ( Growth hormone ) : این تومورها آدنوم سوماتوتروف نامیده می شوند.
- هورمون لوتئینه کننده و هورمون محرک فولیکول (Luteinizing hormone و follicle-stimulating hormone ) : این هورمون ها به نام گنادوتروپین نیز شناخته می شوند. تومورهای هیپوفیز که این هورمون ها را می سازند آدنوم گنادوتروف نامیده می شوند.
- پرولاکتین ( Prolactin): این تومورها پرولاکتینوما یا آدنوم لاکتوتروف نامیده می شوند.
- هورمون محرک تیروئید ( Thyroid-stimulating hormone ): این تومورها آدنوم تیروتروف نامیده می شوند.
غیر عملکردی ( Nonfunctioning) : این آدنوم ها هورمون نمی سازند. علائمی که آنها ایجاد می کنند مربوط به فشاری است که رشد آنها بر غده هیپوفیز، اعصاب مجاور و مغز وارد می کند.
ماکروآدنوما ( Macroadenomas ) : اینها آدنوم های بزرگتر هستند. اندازه آنها حدود 1 سانتی متر یا بیشتر است. این مقدار کمی کمتر از نیم اینچ است. آنها می توانند عملکردی یا غیرعملکردی باشند.
میکروآدنوم ( Microadenomas ) : این آدنوم ها کوچکتر هستند. اندازه آنها کمتر از 1 سانتی متر است. این مقدار کمی کمتر از نیم اینچ است. آنها می توانند عملکردی یا غیرعملکردی باشند.
نکته : تومورهای هیپوفیز با کیست هیپوفیز متفاوت هستند. کیست کیسه ای است که ممکن است با هوا، مایع یا مواد دیگر پر شود. تومور یک توده غیرعادی از سلول است که ممکن است در طول زمان رشد کند. کیست ها ممکن است روی یا نزدیک غده هیپوفیز ایجاد شوند، اما تومور یا آدنوم نیستند.
علائم تومور هیپوفیز
همه تومورهای هیپوفیز علائم ایجاد نمی کنند. گاهی اوقات این تومورها در طول آزمایش تصویربرداری، مانند MRI یا سی تی اسکن، که به دلیل دیگری انجام می شود، مشخص میشوند. اگر تومورهای هیپوفیز علائمی ایجاد نکنند، معمولاً نیازی به درمان ندارند.
علائم تومور هیپوفیز ممکن است ناشی از فشار تومور بر مغز یا سایر قسمت‌های اطراف آن باشد. علائم همچنین می تواند ناشی از عدم تعادل هورمونی باشد. هنگامی که تومور هیپوفیز بیش از حد یک یا چند هورمون تولید کند، سطح هورمون می تواند افزایش یابد. یا یک تومور بزرگ که عملکرد غده هیپوفیز را مختل می کند ممکن است باعث کاهش سطح هورمون شود.
علائم ناشی از فشار تومور هیپوفیز
ماکروآدنوم می‌تواند بر غده هیپوفیز، اعصاب، مغز و سایر قسمت‌های اطراف فشار وارد کند. که می تواند علائمی مانند موارد زیر داشته باشد:
- سردرد
- مشکلات چشمی ناشی از فشار روی عصب بینایی، به ویژه از دست دادن دید جانبی که به آن دید محیطی و دید دوگانه نیز می گویند.
- درد در صورت، گاهی شامل درد سینوسی یا گوش درد نیز میشود
- افتادگی پلک
- تشنج
- تهوع و استفراغ
علائم ناشی از تغییرات هورمونی تومور هیپوفیز
علادم مقادیر کم هورمون در اثر تومور هیپوفیز :
ماکروآدنوم ها می توانند توانایی غده هیپوفیز را برای ساختن هورمون ها محدود کنند. هنگامی که این اتفاق می افتد، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی یا ضعف
- کمبود انرژی
- مشکلات جنسی، مانند مشکلات نعوظ و علاقه کمتر به رابطه جنسی
- تغییرات در چرخه های قاعدگی
- حالت تهوع
- احساس سرما
- کاهش یا افزایش وزن بدون دلیل
مقادیر بالای هورمون هورمون در اثر تومور هیپوفیز :
آدنوم هیپوفیز عملکردی معمولاً مقدار زیادی از یک هورمون را می سازد. که بدن را در معرض سطوح بالایی از آن هورمون قرار می دهد. به ندرت، آدنوم هیپوفیز ممکن است بیش از یک هورمون تولید کند. انواع آدنوم های هیپوفیز عملکردی بسته به هورمون هایی که می سازند، علائم مختلفی ایجاد می کنند.
علل تومورهای هیپوفیز
غده هیپوفیز اندامی کوچک به اندازه یک نخود است. غده هیپوفیز علیرغم اندازه کوچکش، تقریباً بر هر قسمت از بدن تأثیر می گذارد. هورمون هایی که آن تولید می کند، عملکردهای مهم بدن مانند رشد، فشار خون و تولید مثل را کنترل می کنند.
علت رشد کنترل نشده سلول در غده هیپوفیز که باعث ایجاد تومور می شود ناشناخته باقی مانده است. در موارد نادر، تومورهای هیپوفیز می توانند توسط ژن هایی ایجاد شوند که شما به ارث برده اید. اما بیشتر آنها هیچ دلیل ارثی مشخصی ندارند. با این حال، دانشمندان فکر می کنند که تغییرات در ژن ها ممکن است نقش مهمی در چگونگی ایجاد تومورهای هیپوفیز داشته باشد.
تشخیص تومورهای هیپوفیز
تومورهای هیپوفیز اغلب معلوم یا شناسایی نمی شوند. در بسیاری از موارد، به این دلیل است که علائم ناشی از تومورهای هیپوفیز که هورمون‌هایی به نام آدنوم‌های عملکردی و تومورهای بزرگ به نام ماکروآدنوم می‌سازند، شبیه علائم سایر بیماری‌های پزشکی هستند. همچنین به این دلیل است که آنها در طول زمان بسیار کند رشد می کنند. تومورهای کوچک هیپوفیز که هورمون نمی سازند، به نام میکروآدنوم های غیرعملکردی، اغلب علائمی ایجاد نمی کنند. اگر آنها تشخیص داده شوند، معمولاً به دلیل یک آزمایش تصویربرداری، مانند MRI یا سی تی اسکن است که به دلیل دیگری انجام شده است .
برای تشخیص تشخیص تومور هیپوفیز پزشک شما احتمالاً با شما در مورد سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی شما صحبت می کند و یک معاینه فیزیکی نیز انجام می دهد. آزمایش ها نیز برای تشخیص تومور هیپوفیز ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش خون
- آزمایش ادرار
- اسکن MRI
- سی تی اسکن ( CT scan )
- تست بینایی
درمان تومورهای هیپوفیز
بسیاری از آدنوم های هیپوفیز نیازی به درمان ندارند. آنها سرطان نیستند، بنابراین اگر علائمی ایجاد نکنند نیاز به کاری نیست. در صورت نیاز به درمان، درمان خاص به نوع، اندازه، محل و رشد تومور در طول زمان بستگی دارد. اگر تومور باعث ایجاد مقدار زیادی یا خیلی کم هورمون های خاص در بدن شود، این نیز بر شیوه درمان تأثیر می گذارد. سن و سلامت کلی شما نیز در برنامه ریزی درمان نقش دارند.
اگر آدنوم هیپوفیز نیاز به درمان داشته باشد، ممکن است شامل جراحی برای برداشتن تومور باشد. همچنین ممکن است برای درمان آدنوم هیپوفیز از دارو یا پرتودرمانی استفاده شود. درمان تومور هیپوفیز توسط تیمی از متخصصان پزشکی است. تیم ممکن است شامل افراد زیر باشد:
جراح مغز : که به آن جراح مغز و اعصاب نیز می گویند.
جراح بینی و سینوس : که جراح گوش و حلق و بینی نیز نامیده می شود.
متخصص اختلالات هورمونی : که متخصص غدد نیز نامیده می شود.
متخصص پرتودرمانی : که به آن انکولوژیست پرتودرمانی نیز گفته می شود.
عمل جراحی برای درمان تومور هیپوفیز
جراحی برای درمان تومور هیپوفیز شامل برداشتن تومور است. نتایج پس از جراحی معمولاً به نوع آدنوم، اندازه و محل آن و اینکه آیا تومور به بافت‌های اطراف خود سرایت کرده است بستگی دارد.
جراحی برای برداشتن تومور هیپوفیز شامل جراحی ترانس اسفنوئیدال ترانس بینی ( transsphenoidal ) و کرانیوتومی ( craniotomy ) است.
جراحی ترانس اسفنوئیدال ترانس بینی آندوسکوپی :
در جراحی آندوسکوپی ترانس اسفنوئیدال بینی، ابزار جراحی از طریق سوراخ بینی و در کنار سپتوم بینی برای دسترسی به تومور هیپوفیز قرار می گیرد.
این عمل جراحی آدنومکتومی نیز نامیده می شود. این رایج ترین جراحی است که برای برداشتن آدنوم هیپوفیز استفاده می شود.
جراحی ترانس کرانیال
این عمل جراحی کرانیوتومی نیز نامیده می شود. کمتر از جراحی ترانس اسفنوئیدال ترانس بینی آندوسکوپی برای تومورهای هیپوفیز استفاده می شود. این جراحی دسترسی و برداشتن ماکروآدنوم های بزرگ یا تومورهای هیپوفیز را که به اعصاب مجاور یا بافت مغز گسترش یافته اند، آسان تر می کند. همچنین دیدن وسعت تومور و همچنین قسمت‌های مغز اطراف آن را برای جراح آسان‌تر می‌کند. در طی جراحی ترانس کرانیال، جراح تومور را از طریق قسمت فوقانی جمجمه از طریق بریدگی در پوست سر خارج می کند.
جراحی ترانس اسفنوئیدال آندوسکوپی و جراحی ترانس جمجمه معمولاً روش های ایمن هستند. عوارض غیر معمول است. اما مانند هر جراحی دیگری، خطراتی وجود دارد.
عوارض بعد از جراحی تومور هیپوفیز می تواند شامل موارد زیر باشد:
- خون ریزی
- عفونت
- واکنش به دارویی که در حین جراحی شما را در حالت خواب قرار می دهد این حالت خواب مانند بیهوشی نامیده می شود.
- سردرد موقت و گرفتگی بینی
- آسیب مغزی
- دوبینی یا از دست دادن بینایی
- آسیب به غده هیپوفیز
پرتو درمانی تومور هیپوفیز
پرتودرمانی از منابع پرانرژی پرتو برای درمان تومورهای هیپوفیز استفاده می کند. پس از جراحی می توان از پرتودرمانی استفاده کرد. یا اگر جراحی نیاز نباشد می توان از آن به تنهایی نیز استفاده کرد. هدف از پرتودرمانی برای آدنوم هیپوفیز، کنترل رشد آدنوم یا جلوگیری از تولید هورمون آدنوم است.
