پرش های صورت یا همی فاسیال، درمان تیک عصبی صورت

پرش صورت یا همی فاسیال اسپاسم زمانی رخ می دهد که تنها یک طرف صورت شما بدون هیچ پیش زمینه ای ناگهان منقبض می شود. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، این نوع از گرفتگی های عضلانی صورت به دلیل آسیب دیدگی و یا تحریک عصب صورت رخ می دهد که به آن عصب هفتم جمجمه ای نیز می گویند. در صورت عدم درمان، ممکن است اسپاسم همی فاسیال به کل صورت سرایت کند. در صورت مراجعه به جراح مغز و اعصاب و درمان به موقع و مناسب، می توانید از شر این بیماری آزارنده خلاص شوید.

اسپاسم همی فاسیال یا پرش عضلات صورت یک اختلال عصبی عضلانی است که خصوصیت اصلی آن انقباض ها و پرش های غیر ارادی عضلات صورت در یک طرف آن می باشد. به گفته دکتر محمد صمدیان جراح برتر مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران در ساختمان آریا، پرش عضلات صورت اولین بار در سال 1884 میلادی توصیف و گزارش شده است. همی فاسیال اسپاسم نشانگر میونوکلئوس بخشی از عضلات صورت توسط عصب صورت می باشد.

در بیماری پرش عضلات صورت، اسپاسم همی فاسیال معمولاً به صورت پرش مختصر در ماهیچه های ابرو ظاهر شده و بتدریج طی سال های بعد به سایر عضلات صورت همچون عضلات پلک بالا، پلک پایین، پیشانی، گونه، لپ ها، و حتی گردن گسترش می یابد.

حرکات پرشی به تدریج از حالت گه گاه به پرش های مداوم به انقباض های دایمی ساختار عضلانی صورت و گردن بدل می شوند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، در ابتدای امر لازم است به طور دقیق وضعیت بیماری و علت زیربنایی اسپاسم همی فاسیال مشخص شود تا بتوان آن را از سایر بیماری های مغز و اعصاب همچون تیک ها، فلج بلز، دیستونی، میکلونوس، تصلب چندگانه (MS) و… جدا نمود.

همی فاسیال اسپاسم بیماری هم در زنان و هم در مردان رخ می دهد. اما میزان شیوع آن به طور معمول در زنان میانسال و سالمند بیشتر است. عمدتاً پرش عضلات صورت در دهه پنجم یا ششم زندگی رخ داده و یک طرفه است. موارد بسیار نادری هم از دو طرفه بودن آن گزارش شده است. در عین حال پژوهش های نشان داده اند که در افراد آسیایی نرخ بروز و شیوع پرش عضلات صورت بیش از سایر نژاد ها می باشد.

پرش صورت می تواند دلایل بسیار زیادی داشته باشد. به طور معمول پرش صورت در ماهیچه های مرتبط با بستن پلک های رخ می دهند. عوامل زیادی می توانند منجر به پرش صورت شوند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران موارد زیر می توانند علت پرش عضلات صورت بیان شوند:

در عین حال ممکن است عضلات صورت ما بدون هیچ دلیل مشخصی پرش داشته باشند. بسیاری از افراد پس از مراجعات مکرر به متخصصان جراحی مغز و اعصاب و بررسی های کامل و تصویربرداری MRI کاملاً سالم هستند، اما هنوز پرش صورت دارند.

گاهی اوقات ممکن است هیچ دلیل دقیقی برای اسپاسم عضلات صورت شما وجود نداشته باشد. این وضعیت به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغزی و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی، اسپاسم همی فاسیال ایدیوپاتیک نامیده می شود. در اغلب اوقات، دلیل ایجاد همی فاسیال اسپاسم تحریک و یا آسیب عصب صورت است که به آن عصب هفتم مغزی نیز گفته می شود.

معمولاً تحریک و فشردگی عصب صورت به دلیل فشار یک رگ خونی در نزدیکی محل اتصال عصب هفتم مغزی به ساقه مغز ایجاد می شود. زمانی که این اتفاق رخ دهد، عصب صورت به طور خودکار و غیر ارادی پیام های عصبی به عضلات صورت می فرستد که بسته به محل و میزان تحریک عصبی، دسته های مختلفی از عضلات صورت را منقبض می نماید. این وضعیت دلیل اصلی پرش ها و انقباضات عضلانی در همی فاسیال اسپاسم است.

در عین حال آسیب به سر و یا صورت نیز می تواند به دلیل آسیب رساندن به ساختار های قاعده جمجمه منجر به آسیب دیدگی و یا فشرده شدن عصب صورت شود. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، سایر مواردی که می توانند علت پرش عضلات صورت باشند، موارد زیر هستند:

• تومورهای مغزی در مسیر عصب صورت که منجر به فشردگی عصب هفتم مغزی می شوند.
• فلج بلز
• پلاک های مغزی ناشی از بیماری تصلب چندگانه (MS)
• نورالژی تریژمینال (عصب سه قلو)

زدن نبض زیر چشم که به آن میوکیمیا گفته می شود، اسپاسم مکرر و غیر ارادی عضلات پلک هستند. به طور معمول این نبض زدن در پلک بالایی صورت می گیرد ولی ممکن است هم در پلک بالایی و هم در پلک پایینی چشم رخ دهد. در بیشتر افراد این انقباض ها بسیار خفیف بوده و افراد احساس یک کشیدگی مختصر در پلک خود می کنند. گاه نیز در مواردی نادر ممکن است اسپاسم به حدی قوی باشد که منجر به بسته شدن چشم شود که به آن «ِبله فارو اسپاسم» گفته می شود.

به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، این نبض زدن ها بین چندین ثانیه تا 1 یا 2 دقیقه ممکن است طول بکشند. رخداد نبض زدن چشم غیر قابل پیش بینی است و ممکن است چند روز یکبار یا حتی چند سال یکبار رخ دهد.

به گفته دکتر محمد صمدیان استاد جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران، با توجه به اینکه نبض زدن زیر چشم به ندرت ممکن است نشانه ای از یک مشکل جدی باشد، به همین دلیل علل آن در پژوهش ها مورد بررسی قرار نگرفته است. دلایل متعددی برای ایجاد و تشدید نبض زدن زیر چشم و یا تشدید آن عنوان شده اند که عبارتند از:

نبض زدن و پریدن پلک چشم بدون درد و بدون خطر است اما ممکن است برای برخی افراد مزاحمت داشته باشد. به طور معمول نیز نبض زدن چشم بدون نیاز به هیچ درمانی خود به خود برطرف می شود. در مواردی بسیار نادر ممکن است نبض زدن چشم علامتی از یک بیماری حرکتی مزمن باشد؛ به ویژه زمانی که همراه با پرش عضلات صورت و یا حرکاتی غیر ارادی باشد.

علایم و عوارض همی فاسیال اسپاسم طی زمان شکل های مختلفی به خود می گیرند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، اولین علامت و نشانه اسپاسم همی فاسیال انقباض و پرش غیر ارادی در یک سمت صورت و معمولاً در محدوده بین چشم و ابرو است. انقباض های عضلانی اغلب از پلک بالایی چشم شما به صورت پرشی خفیف و گذرا آغاز می شوند که ممکن است چندان آزارنده نباشند. به این وضعیت بلفارو اسپاسم گفته می شود. شما ممکن است وقتی که مضطرب، استرس زده و یا خسته اید، بیشتر متوجه این پرش عضلات شوید. گاهی اوقات اسپاسم های عضلات پلک به حدی هستند که چشم شما بسته شده و یا اشک از آن چشم جاری می گردد.

نواحی درگیر شده در اسپاسم همی فاسیال شامل ابروها، پیشانی، گونه، لپ، محدوده اطراف دهان شامل لب ها، چانه، فک، و بخش بالایی گردن هستند. گاه بیماری پرش عضلات به حدی گسترش می یابد که تمامی عضلات یک سمت صورت و گردن شما را درگیر می کند. افزون بر این، پرش های عضلات هنگامی که خواب هستید نیز رخ می دهند.

طبق تجربه حرفه ای سالیان متمادی دکتر محمد صمدیان جراح برتر مغز و اعصاب تهران در کلینک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران در فرایند گسترش اسپاسم در صورت و گردن، شما ممکن است علایم دیگری نیز تجربه کنید که عبارتند از:

• تغییر در توانایی شنیدن
• زنگ زدن یا وز وز گوش
• درد گوش به ویژه در پشت گوشتان
• گرفتگی های عضلانی که از بالا به پایین صورتتان می روند.

یکی از مواردی که ممکن است با همی فاسیال اسپاسم اشتباه گرفته شود، تیک صورت است. تیک ها حرکات و پرش های یا صداهای ناگهانی هستند که افراد به شکل تکراری انجام می دهند. افرادی که تیک دارند نمی توانند جلوی خود را بگیرند تا این اعمال را انجام ندهند.

تفاوت تیک با همی فاسیال اسپاسم در این است که تیک ها حرکاتی مختصر، تکراری، هماهنگ و نیمه معنادار هستند که به شکل ترکیبی از عضلات صورت و گردن عمل می کنند. در حالی که همی فاسیال اسپاسم ابتدا تک عضله بوده و معنا دار هم نیست. تیک ها ممکن است دلایل فیزیولوژیک داشته و یا مربوط به یک آنسفالوپاتی منتشر شده در مغز باشند. گاهی اوقات داروهای ضد تشنج، کافئین، متیل فنی دیت (ریتالین)، و داروهای ضد پارکینسونی منجر به بروز تیک ها می شوند.

در صورتی که فردی مبتلا به تیک عصبی صورت شود، لازم است برای درمان به روانپزشک، متخصص مغز و اعصاب و جراح مغز و اعصاب مراجعه کند. در گام نخست لازم است جراح مغز و اعصاب فرد را برای بررسی بیماری های زمینه‌ای معاینه کرده و آزمایشات و تصویربرداری های لازم را صورت دهد. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، در پاره اوقات، دلیل بروز اختلال تیک آنسفالوپاتی و یا مصرف داروهای اعصاب همچون داروهای پارکینسون و اختلال بیش فعالی/نقص توجه (ADHD) هستند. در صورتی که مشکلی در این زمینه نباشد فرد باید برای درمان تیک عصبی خود به روانپزشک و روانشناس مراجعه نماید.

تیک های عصبی صورت که به شکل کامل و تمام عیار هستند (اختلال توره) ممکن است هیچ گاه به طور کامل درمان نشوند اما می توان آنها را با ترکیبی از دارو درمانی و روان درمانی به شکل موثری مهار نمود. لازم به ذکر است، حتی پس از درمان کامل نیز، ممکن است تحت شرایط فشار عصبی و استرس های روانی-اجتماعی زیاد، تیک عصبی صورت شما مجدداً عود نماید. در عین حال افرادی که اختلال تیک دارند ممکن است همراه با آن اختلال بیش فعالی / نقص توجه (ADHD) و یا اختلالات وسواس نیز داشته باشند که باید به شکلی هماهنگ با اختلال تیک درمان شوند.

در صورتی که شدت اختلالات تیک زیاد و وسیع بوده و منجر به بروز مشکلات در امور روزمره زندگی اجتماعی و شغلی فرد شوند، لازم است با دارو به مهار تیک های عصبی صورت پرداخت. داروهای نورولپتیک یا ضد روانپریشی رایجترین و موثرترین داروهای درمان تیک عصبی صورت هستند. نمونه‌های معروف داروهای تیک عصبی صورت شامل ریسپیریدون، پیموزاید، و آری‌پی‌پرازول هستند که حتماً باید توسط و تحت نظر روانپزشک و یا متخصص اعصاب تجویز شوند.

رویکردهای روان درمانی برای کاهش و مهارت تیک عصبی صورت شامل رفتار درمانی، معکوس سازی عادت، مواجهه همراه با بازداری پاسخ، مداخلات مفصل رفتار برای تیک (CBIT)، ریلکسیشن، خانواده درمانی و محیط درمانی هستند.

درمان همی فاسیال اسپاسم چندین مرحله دارد. در گام نخست، جراح مغز و اعصاب برای شما دراوهای ضد تشنج همچون کربامازپین یا فنی توئین تجویز خواهد کرد تا پیام های عصبی منجر به اسپاسم را مسدود نمایند. داروهای شل کننده عضلات همچون باکلوفن، دیازپام، و کلونازپام نیز ممکن است برای کاهش همی فاسیال اسپاسم حسب صلاحدید پزشک تجویز شوند. با توجه به احتمال بروز عوارض دارویی همچون اعتیاد، حالت تهوع، بثورات جلدی، بی‌قراری، خواب‌آلودگی و کاهش تعادل، مصرف این داروها باید به دقت و تحت نظر پزشک متخصص انجام شود.

در گام دوم درمان همی فاسیال اسپاسم، در صورت عدم پاسخ به دارو، برای شما تزریق بوتاکس تجویز می‌شود. بوتاکس به جای عصب، در سطح عضله عمل کرده و به ماهیچه اجازه انقباض نمی‌دهد. در هر بار تزریق لازم است بین 1 تا 3 شات بوتاکس به محل عضله درگیر همی‌فاسیال‌اسپاسم تزریق شود. بوتاکس بعد از 72 ساعت نتیجه را نشان داده و اثر آن تا 3 ماه باقی می ماند. عوارض بوتاکس شامل ضعف موقت عضلات صورت، افتادن پلک چشم، تحریک چشمی، و حساسیت چشم‌ها هستند.

به گفته دکتر محمد صمدیان به عنوان بهترین جراح مغز و اعصاب در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، در صورت عدم پاسخگویی همی فاسیال اسپاسم به دارو و بوتاکس می توان با استفاده از جراحی دکمپرس کردن میکرو وسکولار (MVD) براحتی فشار را از روی عصب صورت برداشت. در این شیوه جراحی مغز و اعصاب، با ایجاد یک سوراخ ریز پشت گوش و با استفاده از نورو آندوسکوپ و جراحی میکروسکوپی، عصب صورت در ساقه آزاد شده و بین عصب و بافت هایی که به آن فشار می آورند اسفنج تفلون قرار داده می شود.

جراحی مغز برای همی فاسیال اسپاسم یک جراحی بسیار موفق است. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران، بیش از 90% بیمارانی که تحت این جراحی قرار گرفته اند بعد از 2 ماه بهبودی کامل یافته و به روال عادی زندگی خود باز گشته‌اند.

همچون تمامی جراحی‌ها در پزشکی، جراحی همی فاسیال اسپاسم نیز ممکن است عوارض اندکی داشته باشد که شامل کاهش موقت شنوایی و یا ضعف موقت عضلات صورت هستند. در 90% اوقات، در جراحی مشخص شده که علت پرش عضلات صورت یا همی فاسیال اسپاسم افتادگی رگ بر روی عصب است. نتایج جراحی همی فاسیال اسپاسم به شرح زیرند:

• 85% بیماران به طور کامل بلافاصله پس از جراحی از پرش عضلات رها می‌شوند.
• 9% از بیماران گزارش کاهش اسپاسم ها را می‌دهند.
• 2% بیماران گزارش به تاخیر افتادن اسپاسم ها را داده‌اند.

مهم‌ترین اقدامات در کاهش گرفتگی عضلات صورت، اصلاح سبک زندگی برای کاهش علایم و عوارض پرش عضلات صورت می‌باشند. این اقدامات عبارتند از:

افزون بر موارد فوق به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، طبق پژوهش‌ها مشخص شده است مصرف موارد زیر می‌توانند در تسکین و کاهش علایم همی فاسیال اسپاسم کمک کننده باشند:

• ویتامین D که می توان با تخم مرغ، شیر، و نور آفتاب تامین نمود.
• منیزیم که در بادام و موز یافت می‌شود.
• بابونه که به صورت دمنوش و یا قرص می‌توان مصرف نمود.

مشاوره رایگان و رزرو نوبت