آیا تومور مغزی ارثی است؟

تومور مغزی یک توده ناشی از رشد غیر طبیعی سلول ها در مغز می باشد. انواع متعددی از تومور مغزی در انسان وجود دارند. برخی از انواع تومورهای مغزی سرطانی و بدخیم و برخی دیگر غیر سرطانی و خوش خیم هستند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران تومورهای مغزی علایم و عوارض متنوعی دارند که حسب اندازه، محل و سرعت رشد آنها از یکدیگر متفاوت است. همچنین، علل متعددی منجر به ایجاد تومور مغزی می شوند. برخی از ژن ها در زمینه ایجاد تومور دخیل شناخته شده اند. گاهی اوقات این ژن ها نتیجه جهش ژنتیک در خود فرد می باشند. اما در موارد دیگر، ژن های ایجاد کننده تومور ممکن است از پدر و مادر به فرد به ارث برسند.

روش های متعددی برای دسته بندی تومورهای مغزی وجود دارند. به طور معمول تومورهای مغزی بر اساس محل تومور، بافت اولیه منشاء تومور، سرعت رشد، میزان بدخیمی (سرطانی بودن)، و احتمال بازگشت و عود مجدد بعد از درمان دسته بندی می شوند. بر این اساس، به گفته دکتر محمد صمدیان جراح مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران واقع در ساختمان پزشکان آریا انواع تومور مغزی در گام نخست به دو مقوله عمده خوش خیم و بدخیم دسته تقسیم می شوند. تومورهای خوش خیم تومورهایی غیر سرطانی هستند که رشدی کند داشته و احتمال اندکی در بازگشت و یا عود پس از درمان برای آنها وجود دارد. در مقابل، تومورهای بدخیم از سلول های سرطانی ایجاد شده اند که توان تهاجم به بافت های اطراف و نیز گسترش (متاستاز) به باقی بخش های بدن را دارند. سازمان بهداشت جهانی بر اساس میزان تهاجمی بودن و میل گسترش تومورها آنها را به دسته های زیر تقسیم کرده است:

گرید 1: خوش خیم، کاملاً قابل درمان و عمدتاً در کودکان

گرید 2: معمولاً در بزرگسالان بوده و در صورت عدم درمان به موقع به گریدهای بالاتر می رود.

گرید 3: تومورهای تهاجمی و غیرقابل کنترل تر از گرید 2 که معمولاً آناپلاستیک هستند.

گرید 4: تهاجمی ترین و بدخیم ترین نوع تومورها که رشدی بسیار سریع داشته و متاستاز در سراسر بدن دارند.

بر اساس بررسی های موجود به نظر می رسد تومور مغز زمانی به وجود می آید که ژن های خاصی بر روی کروموزوم یک سلول تخریب شده و دیگر به درستی کار نمی کنند. این ژن ها به طور معمول نرخ تقسیم سلولی را مشخص ساخته و ژن هایی را که نقایص سایر ژن ها را بر طرف می کنند را ترمیم می نمایند. همچنین به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران این ژن ها مسئول مرگ به موقع سلول و بزرگ نشدن بیش از اندازه آن هستند که به آنها ژن های ضدتومور (تومور ساپرسور) می گویند. در مقابل ژن های اونکوژن (ژن های سرطان زا) ژن هایی هستند که مسئول رشد، تقسیم و زنده ماندن بی رویه سلول های در تومور مغزی هستند. سرطان ممکن است به دلیل فعال شدن اونکوژن یا از کار افتادن ژن های ساپرسور تومور ایجاد شود. گاهی اوقات افراد ممکن است با نقایصی در یک یا چند ژن این چنینی به دنیا بیایند. یا اینکه ممکن است عوامل محیطی همچون میدان های مغناطیسی قوی، مواد شیمیایی و رادیواکتیو و نیز پرتوهای پر انرژی عامل ایجاد چنین مشکلات ژنتیک باشند.

با توجه به اینکه بیش از 160 نوع اصلی از تومورهای مغزی تاکنون شناسایی شده اند، می توان گفت فهرستی بلند بالا از طیف وسیعی از ژن ها می توانند مرتبط با تومور مغزی باشند. در هر نوع و بافت خاص مغزی، ژن های مرتبط با تومور مغزی متفاوت از بافت دیگر هستند و در عین حال نیز ممکن است حتی یک ژن ثابت در بافت های مختلف منجر به بروز سرطان های متفاوتی شود. اما به گفته دکتر محمد صمدیان بهترین متخصص مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران واقع در ساختمان پزشکان آریا، برخی ژن های مرتبط با تومور مغزی ارثی تقریباً در افراد مبتلا مشابهند. به ویژه بیماری نوروفیبروماتوز نوع 2 از این دسته است. این بیماری به طور وراثتی از والدین منتقل شده و افراد دارای نوروفیبروماتوز نوع2 به طور همزمان در تقریباً تمامی بخش های دستگاه اعصاب (چه مغز و نخاع و چه اعصاب پیرامونی) دچار طیف وسیعی از انواع تومورهای خوش خیم و بدخیم می شوند. سایر بیماری های این چنینی شامل توبروز اسکلروز، سندرم لی-فرائومنی، و سندرم فون هیپل-لیندائو هستند.

تومورهای مغزی وراثتی، مواردی هستند که به دلیل مشکلات ژنتیکی از والدین به فرزند منتقل شده اند. الگوهای وراثت تومور مغزی در هر مورد متفاوت است. در صورتی که ژن مربوط به تومور مغزی نهفته باشد، لازم است که هر دوی والدین دارای آن باشند تا فرد به طور فعال آن نقص ژنتیک و در نتیجه تومور مغزی را داشته باشد. در صورتی که ژن تومور مغزی ژن غالب باشد، از طریق هر یک از والدین می تواند به فرزند منتقل شود. همچنین، به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، در صورتی که ژن مربوط به تومور مغزی بر روی کروموزوم های جنسی X و یا Y باشد، بسته به اینکه کدام والد دارای آن است و فرزند پسر است یا دختر، الگوی وراثت و انتقال ژن تومور مغزی متفاوت خواهد بود. بنابراین، بدون بررسی های ژنتیک نمی توان مشخص ساخت که تومور مغزی فعلی فرد دقیقاً از کدام یک از والدینش به وی به ارث رسیده است، مگر اینکه یکی از والدین دارای آن تومور و یا بیماری نوروفیبروماتوز نوع 2 باشد.

مشاوره رایگان و رزرو نوبت