عناوین مهم
تومور مغزی چیست؟
مغز یکی از مهم‌ترین اعضای بدن و مسئول هدایت کل بدن است. عضله‌ی مغز تمام فعالیت‌های روزانه و حتی خواب را تحت کنترل دارد و با فرمان دادن به اعضای بدن آنها را راهبری می‌کند. درصورتی که یک بافت اضافی داخل مغز رشد کند هدایت اعضای بدن و عملکرد فرد دچار اختلال می‌شود. این توده‌ی غیر طبیعی که به آن تومور مغزی (Brain tumor) می‌گوییم انواع مختلف دارد و با اینکه نام آن بسیار هراس‌انگیز است اما در مواردی قابل کنترل و درمان است.
علت ایجاد تومور مغزی چیست؟
برای تشریح اینکه تومور مغزی چگونه به وجود می‌آید باید به ساختار سلول‌ها توجه کنیم. وقتی سلول‌های طبیعی در DNA خود دچار تغییرات و جهش‌هایی می‌شوند و به‌واسطه این جهش‌ها سلول‌ها به طور غیر عادی رشد می‌کنند و تکثیر می‌شوند یک توده از سلول‌های غیر طبیعی در مغز تشکیل می‌شود. این توده که به آن تومور می‌گوییم می‌تواند در مغز و بافت‌های نزدیک آن مثل مننژ، اعصاب جمجمه یا غده‌های هیپوفیز و پینه‌آل ایجاد شود. این تومورها اولیه هستند. اما نوع دیگری از تومور هم وجود دارد که در اثر ایجاد بافت‌های سرطانی در قسمت‌های دیگر و انتشار آن به مغز ایجاد می‌شود و این نوع را نوع ثانویه می‌گوییم. تنها تفاوت در علت ایجاد این دو نوع، محل ایجاد و تشکیل تومور است.
انواع تومور مغزی
تومور مغزی یک نوع نیست و با توجه به محل ایجاد آن و قدرت کشندگی به چند نوع تقسیم می‌شود.
انواع تومور مغزی بر اساس محل ایجاد آن به دو نوع تومور اولیه و تومور متاستاتیک یا ثانویه تقسیم می‌شود.
تومورهای اولیه هم براساس درجه کشندگی به تومور مغزی خوش خیم و تومور مغزی بدخیم تقسیم می‌شود. . همچنین تومورها براساس سرعت رشد و میزان گسترش از ۱ تا ۴ دسته بندی می‌شوند. تومورهای خوش‌خیم یا غیر سرطانی درجه ۱ و ۲ هستند و تومورهای بدخیم درجه ۳ و ۴ دسته بندی می‌شوند. طول عمر بیماران تومور مغزی بستگی به نوع تومور یعنی درجه خوش‌خیم یا بدخیم بودن آن، زمان تشخیص و شدت علائم بستگی دارد.
تومور مغزی خوش‌خیم
نوعی از تومورها که در جای خود ثابت می‌ماند، رشد آهسته دارند و سلول‌های آن به قسمت‌های دیگر پیش‌روی نمی‌کند را تومور خوش‌خیم می‌گویند. اقدام درمانی برای این نوع تومورها استفاده از دارو یا برداشتن با جراحی است و بیمار باید با اسکن تحت نظر پزشک باشد تا تومور مجدد عود نکند.
انواع تومور مغزی خوش‌خیم
- گلیوما: این تومورها به‌دلیل اینکه درون ماده مغز رشد می‌کند با عنوان درون محور شناخته می‌شود. نوعی از گلیوم به نام (Medulloblastoma) وجود دارد که از قسمت پشتی مغز شروع می‌شود و به‌وسیله مایع مغزی نخاعی در بدن پخش می‌شود. این نوع تومور در بزرگسالان کمتر شیوع دارد و شایع‌ترین تومور مغزی در کودکان است.
- مننژیوما: این تومور در دستگاه عصبی شایع‌ترین نوع تومور خوش‌خیم است. در غشای پوشاننده مغز و خارج از مغز رشد می‌کند.
- نورومای صوتی (schwannomas) : تومور فوق با تاثیر بر روی اعصاب از گوش داخلی به مغز انتشار می‌یابد. در این نوع تومور مغزی و گوش درد توام هستند.
- کرانیوفارنژیوما: این تومور نزدیک به غده هیپوفیز در مغز رشد می‌کند و بر بینایی فرد تاثیر می‌گذارد. این تومور با اینکه همه‌ی افراد را مبتلا می‌کند اما درکودکان شایع‌تر است.
- همانژیوبلاستوما: یک تومور غیر سرطانی در سلول‌های قسمت تحتانی مغز، نخاع است و به بافت‌های اطراف حمله نمی‌کند.
- آدنوم: این نوع از تومور غدد، اندام‌ها را در لایه‌ای نازک از بافت می‌پوشاند. به عنوان مثال تومور غده هیپوفیز یا پولیپ کبد و روده بزرگ از این نوع هستند.
- لیپوما: شایع‌ترین نوع تومور خوش خیم لیپوما است. این تومور از گسترش سلول‌های چربی در بازوها، پشت یا گردن ایجاد می‌شود. ظاهر آن گرد، نرم و قابل حرکت زیر پوست است.
تومور مغزی بدخیم
تومورهای بدخیم معمولا خیلی سریع به قسمت‌های دیگر بدن انتشار می‌یابد، سرعت رشد آنها زیاد است و کشنده است. تومورهای بدخیم مغزی می‌تواند از قسمت دیگر بدن شروع شود و به مغز منتشر شود در این صورت علت به‌وجود آمدن تومور مغزی ثانویه است.
تومور متاستاتیک
بخش عمده‌ای از تومورهای مغزی را این دسته تشکیل می‌دهند. وقتی سلول‌های بدن در اعضای دیگر غیر از بدن سرطانی شود و در مراحل پیشرفته بیماری به قسمت‌های دیگر متاستاز می‌یابد. بروز تومور ریه، تومور پانکراس، تومور معده، تومور پستان، تومور پروستات می‌تواند به گسترش آن در بدن و ایجاد تومور مغزی منجر شود. این نوع از تومور مغزی تحت شیمی درمانی و یا جراحی مداوا می‌شود.
تومور مغزی در نوجوانان و جوانان
تومورهای مغزی در نوجوانان می تواند با برخی از سندرم های ارثی یا قرار گرفتن در معرض تشعشع همراه باشد. با این حال، علت دقیق آنها همیشه شناخته شده نیست. تومورهای مغزی و ستون فقرات در کودکان و نوجوانان شایع است. بسیاری از نوجوانان ممکن است علائمی مانند سردرد و استفراغ مداوم داشته باشند و تشخیص ممکن است این رشد غیرطبیعی را در مغز نشان دهد. مقابله با بیماری هایی مانند تومورهای مغزی در نوجوانان شما می تواند استرس زا باشد، اما درک جزئیات و درخواست حمایت از دوستان، خانواده، مشاوران و گروه های حمایتی می تواند به شما در مقابله با ترس ها و اضطراب ها کمک کند.
علائم و نشانه‌های هشدار دهنده اولیه تومور مغزی در جوانان :
سرطانی که از قسمت دیگری از بدن به مغز سرایت کرده است تومور متاستاتیک مغز نامیده می‌شود. تومورهای متاستاتیک بسیار بیشتر از تومورهای اولیه هستند.
علائم تومور مغزی به اندازه ، نوع و محل تومور بستگی دارد . علائم ممکن است در صورت فشار تومور به عصب یا آسیب رساندن به بخشی از مغز ایجاد شود .
همچنین ممکن است این علائم زمانی ایجاد شوند که تومور ، مایعی را که از مغز و اطراف آن می گذرد مسدود کند یا مغز به دلیل تجمع مایعات متورم شود .
شایع ترین علائم و نشانه‌های هشدار دهنده تومورهای مغزی در جوانان عبارتند از:
– شروع یا تغییر الگوی سردرد
– سردردهای صبحگاهی
– سردرد هایی که به تدریج شدید می شوند.
– حالت تهوع و استفراغ بدون دلیل
– تغییر در گفتار ، بینایی یا شنوایی
– مشکلات تعادل یا راه رفتن
– تغییر در روحیه یا عدم توانایی در تمرکز کردن
– مشکلات مربوط به حافظه
– لرزش عضلات یا انقباض عضله (تشنج)
– بی حسی یا سوزن سوزن شدن بازوها یا پاها
– کاهش تدریجی حس یا حرکت در بازوها یا پاها
– گیجی در امور روزمره
توجه داشته باشید که اغلب این علائم به دلیل تومور مغزی نیستند و مشکلات دیگر در سلامتی نیز می توانند این علائم را ایجاد کنند .
در صورتی که هر یک از علائم ذکر شده را دارید باید با پزشک خود مشورت کنید تا مشکلات زودتر از بزرگ شدن تشخیص داده شده و درمان شوند .
چگونه تومور مغزی تشخیص داده می‌شود؟
در صورتی که علائمی مثل سردرد و سرگیجه دارید با مراجعه به پزشک اولین اقدام گرفتن شرح حال و معاینه عصبی است. در این معاینه پزشک سن، سابقه‌ی بیماری‌های دیگر را از شما سوال می‌کند و وضعیت بینایی، شنوایی، هماهنگی اعضای بدن و تعادل شما را بررسی می‌کند.
آزمایشات تصویر برداری: یکی از متداول‌ترین روش‌ها آزمایشات تصویر برداری با MRI و سی تی اسکن است. در این روش‌ها مایعی به صورت وریدی تزریق می‌شود تا تومور بهتر مشاهده شود.
آزمایش خون هورمونی: برخی تومورها مثل تومورهای هیپوفیز میزان ترشح هورمون‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
پونکسیون کمری(LP) :این روش با گرفتن مایع از قسمت انتهایی نخاع برای بررسی عفونت انجام می‌شود.
