عناوین مهم
بحث استرس در دنیای مدرن و حتی دنیای کهن همواره مورد توجه طبیبان بوده است. طبیبان سنتی بطور تجربی اثرات استرس در بدن را مورد توجه و مشاهده قرار داده بوده اند و اثرات آن را روی اعضاء مختلف توضیح داده اند. اثرات استرس هم بر روی روح وهم جسم اعمال میشوند.
از استرس و یبوست به عنوان ام الامراض یاد کرده میشوند و اگر طبیبی بتواند این دو را درمان نماید بسیاری از مشکلات بیمار مرتفع میگردند.
استرس یا تنش پدیده ای است که می توان تقریبا تمامی فعالیتهای عصبی و غدد درون ریز را تحت تاثیر قرار دهد، به گونه ای که نتایج تغییرات ناشی از استرس(( می تواند تعادل هوموستاز بدن را بهم زده و منجر به نابسامانیهای در سیستم ایمنی بدن گردد.اثرات استرس از طریق اعصاب سمپاتیک و شاخه عصب هیپوتالاموس غده هیپوفیز غده فوق کلیوی را تحریک نموده و منجر به افزایش ترشح هورمونهای گلوکوکورتیکوستروئیدها می شود .این هورمونها نقش مهمی در کاهش پاسخهای سیستم ایمنی بدن دارند.به نظر می رسد مکانیسم پاسخهای ایمنی از طریق جلوگیری از تفکیک لنفوسیتهای th-1 توسط بلوکاژ ترشح اینترلوکین 2، اینترلوکین 12 و اترفرون-گاما اتفاق می افتد.چون واکنشهای ناشی از اثر ((استرس)) سیستمهای عصبی غدد درون ریز و ایمنی توسط مکانیسمهای زیست مهاری خودکار (بیوفیدبک) تنظیم می گردد، بنابراین هنگامی که تعادل هوموستاتیک بدن در اثر استرس دچار اختلال می شود مکانیسم تنظیمی سیستم نورو-آندوکرین-ایمیون به طور همزمان و با همان شدت فعال می گردد و در نهایت سیستم ایمنی بدن تضعیف می شود لذا در شرایط تندرستی و تعادل طبیعی با کاهش محرکهای تنش زا یا استرس می تواند از آشفتگیهای ناشی از دخالت استرس جلوگیری کرد و سیستم ایمنی بدن را همواره فعال و دور از تشویق نگهداشت.
آیا استرس موجب بیماری میشود؟
استرس می‌تواند محرکی برای شرایط و بیماری‌های مختلف باشد. ترشح هورمونهای استروئیدی به نام گلوکوکورتیکوئیدها در بدن فردی که استرس دارد، افزایش می‌یابد. کورتیزول نیز شامل این هورمونها میشود که به عنوان «هورمون استرس» نیز شناخته میشود.
این هورمونها به طور معمول به تنظیم فعالیت سیستم ایمنی و کاهش التهاب کمک می‌کنند، اما استرس مزمن می‌تواند موجب یک ارتباط نادرست بین سیستم ایمنی و محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال شود. این تعاملی بین غدد آدرنال (فوق کلیوی)، غده هیپوفیز، و هیپوتالاموس است.
در نتیجه، احتمال ابتلا به شرایط روانی و جسمانی از جمله موارد زیر بیشتر میشود:
– خستگی
– دیابت
– چاقی
– افسردگی
– بیماری های مرتبط با سیستم ایمنی
در ادامه با آثار جسمانی استرس بر بدن بیشتر آشنا می شویم.
آثار قلبی‌عروقی
پزشکان سطوح بالای استرس را با شرایطی مانند فشار خون بالا و بیماری قلبی پیوند داده‌اند. همچنین، استرس می‌تواند موجب افزایش ضربان قلب فرد و افزایش میزان اکسیژن مورد نیاز وی شود.
غده هیپوفیز چیست؟
به طور کلی غده هیپوفیز می تواند بیش از 8 هورمون کنترل کننده برای بخش های مختلف بدن تولید نماید. این غده در پایه مغز انسان قرار گرفته است و سیگنال هایی از غده هیپوتالاموس دریافت می کند. سپس هورمون ها را در جریان خون ترشح کرده و اجازه اثربخشی در اندام های مختلف بدن را به آن ها می دهد. میزان اهمیت غده هیپوفیز تا حدی است که اگر دچار اختلال و بیماری شود، می تواند بسیاری از سیستم های بدن را تحت تاثیر قرار دهد.
چگونه می توان فهمید که غده هیپوفیز دچار اختلال شده است؟
با توجه به نقش و تاثیرات متعدد غده هیپوفیز در بدن می توان گفت علائم اختلال آن نیز می تواند در اندام های مختلف و با شمایل متفاوت ظاهر شود. برخی از آن ها به شرح زیر می باشند.
- سردرد
- افزایش فشار خون
- اختلالات خواب
- تغییر در رفتار
- افسردگی و نوسانات اخلاقی
- ترشح شیر در زمانی که فرد، شیرده نیست.
- احساس ضعف و خستگی
- اختلالات جنسی مانند ناباروری، ناتوانی جنسی، برهم خوردن نظم قاعدگی و …
- ریزش موی غیر طبیعی
- افزایش وزن بی دلیل
- از دست دادن حافظه
- و …
به منظور جلوگیری از پیشرفت بیماری، لازم است که هرچه سریع تر نزد یک جراح و متخصص مغز و اعصاب خوب مراجعه نمایید تا با تشخیص دقیق و به موقع بتوانید از بروز مشکلات جدی تر جلوگیری نمایید.
با رعایت این نکات، سلامت غده هیپوفیز را حفظ کنید
نمی توان از بروز مشکلات در غده هیپوفیز جلوگیری کرد اما می توان با در نظر داشتن چند نکته، حداکثر تلاس برای حفظ سلامت آن را انجام داد.
- رژیم غذایی مناسب داشته باشید و این موارد را در آن فراموش نکنید.
- مصرف میوه و سبزیجات غنی از فیبر، مواد معدنی و ویتامین
- نوشیدن آب کافی در طی روز
- کاهش مصرف نمک
- عدم مصرف مواد قندی فرآوری شده
- مصرف چربی های مفید
- مصرف حبوبات به عنوان جایگزین برای نمونه های فرآوری شده
- استرس را از خود و خود را از شرایط استراس زا دور کنید.
- استرس اگر زیاد باشد موجب ترشح کورتیزول و بروز مشکلاتی مانند بی خوابی، اضطراب، افسردگی و افزایش وزن می شود.
- برای خود سرگرمی بسازید.
- تفریحات و سرگرمی های آرامش بخش انجام دهید و در طول روز حداقل 30 دقیقه را به ورزش کردن اختصاص دهید.
اثرات استرس بر هورمون ها و سیستم تولید مثل :
هیپوتالاموس بخشی از مغز است که در بسیاری موارد از جمله مقابله با استرس نقش تنظیمی و مدیریتی دارد.هیپوتالاموس با تاثیر بر غده هیپوفیزکه تولید کننده هورمونهای کلیدی تخمک گذاری و باروری است نقش خود را ایفا می کند.
1- استرس در زنان ارتباط هورمونی بین مغز، هیپوفیز و تخمدان را با تداخل در فرایند تخمدانی، رشد وتکامل فولیکول و ازاد کردن تخمك مختل میكند.
2- میزان بالای هورمون کورتیزول، که هورمون استرس نیز نامیده میشود ، باعث بی نظمی سیکل قاعدگی و اختلال تخمک گذاری میشود. در شرایط استرس زا، کورتیزول، مانند آدرنالین ، شدت سوخت و ساز را افزایش میدهد ، فشار خون را در حد بالایی نگه میدارد و باعث اضافه وزن میشود.
3- در هنگام استرس غده هیپوفیز مقدار زیادی پرولاکتین تولید نموده که بالا رفتن این هورمون نیزسبب تخمک گذاری نامنظم میشود.
