علائم و عوارض خونریزی مغزی

خونریزی مغزی نوعی سکته مغزی است که به دلیل پارگی عروق مغزی ایجاد می شود و باعث جمع شدن خون در بافت های اطراف می‌شود. این خونریزی مغزی منجر به مرگ سلول های مغز می‌شود. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد جراحی مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران هموراژ مغزی موقعیتی بسیار خطرناک است و در صورت عدم درمان به موقع می‌تواند منجر به نقص عضو، فلج و یا خدای ناکرده حتی مرگ گردد.

خونریزی مغزی که از آن به عنوان هموراژ نیز گفته می‌شود، نوعی از سکته مغزی است که سکته مغزی هموراژیک نیز نامیده شده است. نوع خونریزی بستگی به محل آن دارد. به گفته محمد صمدیان استاد جراحی مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، خونریزی مغزی چه به صورت خونریزی بین بافت مغز و جمجمه باشد، چه به صورت خونریزی درون بافت مغزی، می‌تواند به مغز آسیب‌های جدی رسانده و در نتیجه تهدید کننده زندگی باشد.

برای درک بهتر خونریزی مغزی مهم است که بدانیم حین خونریزی مغزی چه چیزی دقیقاً اتفاق می‌افتد. به گفته دکتر محمد صمدیان جراح برتر مغز و اعصاب تهران در ساختمان پزشکان آریا، از آنجا که هیچ بخشی از مغز توانایی ذخیره‌سازی اکسیژن و مواد غذایی بویژه قند را ندارد، بنابراین به طور کامل برای تامین اکسیژن و مواد غذایی وابسته به رگ‌های خونی است. هنگامی که خونریزی مغزی رخ می‌دهد، دیگر اکسیژن و مواد غذایی نمی توانند به آن بافت های مغزی که توسط همین رگ‌های تخریب شده پشتیبانی می‌شدند، برسند.

همچنین، جمع شدن خون ناشی از خونریزی مغزی از هر نوع در مغز ما، منجر به افزایش فشار درون جمجمه و در نتیجه بالا رفتن فشار مغز می‌شود. همین بالا رفتن فشار مغز نیز خود عامل دیگری برای کاهش اکسیژن رسیده به مغز می‌گردد. هنگامی که خونریزی مغزی منجر به وقفه در جریان خونی اطراف و یا درون مغز می‌شود، محرومیت از اکسیژن رخ می دهد که اگر بیش از 3 دقیقه به طول انجامد منجر به مرگ سلول های مغزی خواهد گشت. همچنین، سلول های عصبی و کارکردهای مرتبط با ان بخش از مغز که دچار این مشکل شده هم دچار آسیب‌های موقت یا طولانی و حتی دایم خواهند شد.

خونریزی‌های مغزی به طور عمده بر اساس محل خونریزی به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند که شامل خونریزی‌های درون جمجمه و خارج از بافت مغزی، و خونریزی‌های درون بافت مغزی می‌باشند.

خونریزی‌های درون جمجمه و خارج از بافت مغزی

مغز سه لایه محافظ به نام مننژ دارد که بین استخوان جمجمه و بافت‌های اصلی مفزی قرار گرفته اند. پرده های مننژ نقش محافظتی، پوششی، و تغذیه ای را برای مغز ما ایفا می کند. خونریزی مغزی خارج از بافت مغزی ممکن است هر جایی بین این لایه رخ دهد. لایه‌هایی مننژ به ترتیب از بیرون به درون شامل سخت شامه، عنکبوتیه، و نرم شامه هستند:

• خونریزی مغزی اپی دورال:

این خونریزی مغزی بین استخوان جمجمه و بخش خارجی سخت شامل (دورا) اتفاق می‌افتد.

• خونریزی مغزی ساب دورال:

این نوع خونریزی مغزی بین سخت شامه (دورا) و عنکبوتیه رخ می‌دهد.

• خونریزی مغزی ساب آراکنوئید (تحت عنکبوتیه):

این خونریزی مغزی بین عنکبوتیه (آراکنوئید) و نرم‌شامه (پیا) رخ می‌دهد.

خونریزی مغزی درون بافت های مغز

به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، دو نوع اصلی خونریزی درون بافت‌های مغزی رخ می‌دهند که به آنها خونریزی اینترا سربرال (سکته مغزی هموراژیک یا هموراژ مغزی) و خونریزی درون بطنی (اینترا ونتریکولار) می‌گویند:

• خونریزی مغزی اینترا سربرال:

این خونریزی مغزی درون لوب‌های مغزی، پل مغز، ساقه مغز، مخچه رخ می‌دهد.

• خونریزی مغزی اینترا ونتریکولار:

این نوع از خونریزی مغزی درون بطن های مغزی رخ می دهد. بطن های مغزی فضاهای خالی داخل مغز بوده و محل تولید و گردش مایع مغزی نخاعی درون دستگاه اعصاب مرکزی (CNS) می‌باشند.

علایم خونریزی مغزی بسته به محلی از مغز که درگیر ان شده است ممکن است متفاوت از یکدیگر باشند. بنا به نظر دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب تهران در کلینیک قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران به طور کلی علایم خونریزی مغزی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• ضعف، مور مور شدن، بی حسی، یا فلج ناگهانی صورت، دست یا پا به ویژه در یک سمت بدن
• سردرد ناگهانی شدید
• حالت تهوع و استفراغ
• سرگیجه، منگی و خواب آلودگی ناگهانی
• اغتشاش شعور
• تشنج
• مشکلات بلع
• از دست دادن ناگهانی بینایی یا مشکلات بینایی
• از دست دادن تعادل یا هماهنگی بدن
• خشک شدن گردن
• بریده بریده شدن کلام و صحبت
• مشکلات مطالعه (خواندن)، نوشتن یا درک گفتار دیگران
• تغییر در سطح هشیاری و گوش به زنگی، فقدان انرژی، خواب رفتگی یا کما
• مشکلات تنفس و ضربان قلب غیر عادی

علائم خونریزی مغزی در کودکان

به گفته دکتر محمد صمدیان بهترین جراح مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، کودکان نیز ممکن است دچار خونریزی مغزی شوند. تنها تفاوت خونریزی مغزی در کودکان و بزرگسالان این است که کودکان به دلیل سطح پایین‌تر مهارتهای کلامی و تجارب زندگی خود، به طور معمول نمی‌توانند علایم خونریزی مغزی را تشخیص داده و بیان کنند. به همین دلیل لازم است والدین در این زمینه توجه ویژه داشته و در صورت مشاهده علایم خونریزی مغزی در کودکان خود سریعاً آنها را برای تشخیص و درمان به موقع به نزد جراحان مغز و اعصاب ببرند.

بسیاری اوقات افراد تصور می‌کنند سکته مغزی و خونریزی مغزی با هم فرقی ندارند. گاهی هم تصور عموم بر این است که لاجرم تفاوت و فرق‌های زیادی بین سته مغزی با خونریزی مغزی وجود دارند. پاسخ به این دو پرسش این است که هر دو تصور درست می‌باشند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، سکته‌های مغزی مشتمل بر 2 نوع عمده سکته مغزی ناشی از لخته خون در سر (سکته مغزی ایسکمیک) و سکته مغزی ناشی از خونریزی مغزی (هموراژیک) هستند.

بنابراین، در صورتی که فرد دچار خونریزی مغزی شده باشد، در حقیقت می‌توان گفت وی دچار سکته مغزی هموراژیک شده است. به نظر دکتر محمد صمدیان جراح برتر مغز و اعصاب تهران در ساختمان پزشکان آریا، افراد پس از خونریزی مغزی (سکته مغزی هموراژیک) در صورت وسعت و شدت آن ممکن است دچار سکته مغزی ایسکمیک نیز شوند. به همین دلیل لازم است به سرعت به مراکز اورژانس همچون کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران و یا جراحان مغز و اعصاب چیره دست مراجعه نمایند تا جلوی خسارت‌های جانی احتمالی گرفته شود.

خونریزی مغزی در تمامی بیماران ممکن است به یک صورت پیش نرود. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب ایران در دانشگاه شهید بهشتی تهران، خونریزی مغزی بسته به وسعت، محل، اندازه گسترش، و میزان خون خارج شده از رگ/مویرگ می تواند دامنه‌ای از عوارض زیر را در فرد ایجاد کند:

منظور از کما یا اغماء حالتی طولانی مدت بیهوشی فرد است. طی کما فرد به محیط اطراف خود بدون واکنش است. فردی که در کما است زنده بوده و به نظر می‌رسد که خواب باشد. اما بر خلاف خواب عمیق، افرادی که در اغماء هستند را نمی توان با تحریک و یا حتی درد بیدار نمود.

اغماء به دلایل بسیار زیادی می‌تواند رخ دهد. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد ممتاز جراحی مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، به طور معمول علت کما آسیب به مغز است. یکی از علتهای آسیب‌های مغزی منجر به کما خونریزی در لایه‌های مننژ و یا درون بافت های مغزی می باشد.

هنگام هر نوع از خونریزی مغزی، به دلیل تورم و فشار وارده در محل بروز خونریزی فرد دچار بیهوشی و سپس کما می‌گردد. این فشار منجر به تغییر مغز، آسیب به ساقه مغزی و سیستم فعال‌ساز مغزی می‌شود. گستردگی خونریزی مغزی، فشار خون بالا، سابقه سکته مغزی، آنوریسم مغزی و نیز ضربه‌های مغزی می توانند افزایش‌دهنده احتمال بروز کما بعد خونریزی مغزی باشند.

خونریزی مغزی و سطح هوشیاری

یکی از نشانه‌های مهم خونریزی مغزی، کاهش سطح هوشیاری بیماران است. در حقیقت به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب تهران در کلینیک قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، کاهش و افت شدید سطح هوشیاری رایج ترین علامت و نشانه برای خونریزی مغزی ساب آراکنوئید (تحت عنکبوتیه) محسوب می شود.

خونریزی مغزی تحت عنکبوتیه اغلب همراه با افزایش شدید فشار درون جمجمه و کاهش فشار خون درون مغز همراه است که اغلب منجر به قطع موقت جریان خون مغزی می شود. این وضعیت کاهش شدید سطح هوشیاری و حتی بیهوشی را به همراه می آورد. در عین حال از دست دادن هوشیاری در خونریزی مغزی می تواند به دلیل ادم (ورم) مغزی سراسری مغزی نیز باشد که در تصویربرداری های CT اسکن کاملاً مشخص می شود.

خونریزی مغزی در حقیقت نوعی از سکته مغزی است که به دلیل پارگی رگ یا مویرگ مغزی ایجاد می شود و منجر به خونریزی محلی در بافت های اطراف محل پارگی رگ می شود. این فرآیند خونریزی مغزی منجر به مرگ سلول های مغزی در محل خونریزی خواهد شد. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران واقع در ساختمان پزشکان آریا خونریزی مغزی حدود 13% سکته های مغزی را شامل شده و در صورت عدم درمان به موقع و سریع، منجر به معلولیت و حتی خدای ناکرده فوت فرد مبتلاخواهد شد.

خونریزی مغزی بدون در نظر گرفتن محل آن معمولاً به طور ناگهانی رخ می‌دهد (هرچند خون ریزی های تحت عنکبوتیه ممکن است چندین روز تا چندین هفته قبل از بروز علایم در حال شکل گیری هستند). میزان جدی بودن و عوارض خونریزی مغزی به علت، محل، اندازه، وسعت، و مدت زمان بین خونریزی و شروع درمان خونریزی مغزی و نیز سن و سلامت کلی شما بستگی دارد. در صورتی که سلول های مغزی بمیرند، دیگر قابل ترمیم و تولید مجدد نیستند. آسیب وارده به مغز ناشی از خونریزی مغزی می تواند شدید بوده و منجر به معلولیت های جسمانی، روانی، و کارکردی مادام العمر در فرد بیمار شود.

با توجه به اینکه خونریزی مغزی به طور معمول رابط مثبت با افزایش فشار خون دارد، یکی از شیوه‌های عمده در دارو درمانی برای پیشگیری از خونریزی مغزی، مصرف داروهای فشار خون به ویژه برای کسانی است که مبتلا به فشار خون بالا هستند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب، طبق بررسی‌های صورت گرفته جهانی، بیش از 80% از خونریزی‌های مغزی در بیمارانی است که سابقه فشار خون بالا دارند.

در عین حال، داروهای فشار خون و رقیق‌کننده خون همچون کومادین که با نام وارفارین نیز شناخته می‌شوند، مصرفی بسیار با توجه را طلب می‌کنند. لازم است در صورت مصرف این داروها حتماً تحت نظر پزشک بوده و به طور مداوم آزمایش و معاینات لازم را انجام دهید.

در صورت مشاهده علایم خونریزی مغزی، لازم است به سرعت به نزد بهترین جراح مغز و اعصاب که در نزدیکی شما حضور دارد، بروید. به گفته دکتر محمد صمدیان به عنوان بهترین دکتر مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، پس از بررسی‌ها و معاینات دقیق می‌توان مشخص ساخت وضعیت خونریزی مغزی، بافت‌های مغزی آسیب دیده و روش درمانی دقیق برای شما چگونه باید باشد. زیرا درمان دقیق خونریزی مغزی به طور کامل بستگی به محل، علت، و وسعت خونریزی مغزی شما دارد. به طور معمول روش‌های درمانی برای خونریزی مغزی ترکیبی از درمان دارویی و جراحی هستند تا بتوان جلوی التهاب مغزی و نیز گسترش خونریزی را گرفت.

در صورتی که خونریزی مغزی شدید و وسیع باشد، به طور معمول جراحی مغز لازم است. به گفته دکتر محمد صمدیان جراح برتر مغز و اعصاب تهران در دانشگاه شهید بهشتی، جراحی به ویژه برای تخلیه خون، ضایعات مغزی، بافت‌های آسیب‌دیده و کاهش فشار وارده به مغز مورد نیاز است. به ویژه در زمانی که خونریزی مغزی به دلیل پارگی آنوریسم مغزی باشد، جراحان مغز لازم است با شیوه‌های کرانیوتومی به بستن و درمان آنوریسم نیز اقدام نمایند.

درمان دارویی خونریزی مغزی

درمان دارویی خونریزی مغزی شامل استفاده از داروهایی برای مداوای خونریزی مغزی و نیز داروهایی برای مدیریت عوارض خونریزی مغزی می باشد. به گفته دکتر محمد صمدیان جراح برتر مغز و اعصاب داروهای کاهش فشار خون، و داروهای اسمزی ادرارزا همچون مانیتول برای مدیریت خونریزی مغزی به کار می روند. ویتامین K و پروتامین برای تقویت پارامترهای لخته شدن خون در خونریزی مغزی سودمند هستند.

داروهای مداوای عوارض خونریزی مغزی شامل داروهای ضداضطراب، داروهای ضدصرع، داروهای ضدتشنج (همچون لوتیراستام)، و داروهای مسکن برای سردردهای شدید هستند. به دلیل اینکه تب و افزایش دمای بدن می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی اعصاب شود، تجویز استامینوفن برای کاهش تب و سردرد روشی ساده و سودمند است. داروهای ضداسیدمعده نیز برای پیشگیری از زخم‌های گوارشی ناشی از خونریزی مغزی در فرایند درمان تجویز می‌شوند.

درمان خونریزی مغزی با طب سنتی

طب سنتی در کنار روشهای پزشکی نوین می تواند کمک فراوانی به درمان خونریزی مغزی بنماید. استفاده از ماساژ و طب سوزنی در فرآیندهای توانبخشی اثرات اثبات شده‌ای در بهبود بیماران دچار خونریزی مغزی داشته‌اند. مصرف برخی مواد گیاهی و داروهای سنتی می توانند منجر به کاهش عوارض و علایم خونریزی مغزی همچون سردرد و فشار خون شوند. این مواد عبارتند از:

عمل جراحی خونریزی مغزی همچون تمامی جراحی های پزشکی به طور معمول دارای عوارضی است که در برابر نتایج درخشان پیشگری از معلولیت و خدای ناکرده مرگ بیمار، بسیار مختصر هستند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران واقع در ساختمان پزشکان آریا، یکی از عوارض اتمامی عمل های جراحی تب است که حدود 70 درصد افراد ممکن است طی هفته بعد از هر جراحی مغز آن را تجربه نمایند. در عین حال به توجه به روش عمل جراحی خونریزی مغزی به طور طبیعی در محل بریدگی سر و بخیه ها، درد و التهاب تا چند روز وجود دارد.

گاهی ممکن است از محل بریدگی ترشحات بی رنگ و یا خون خارج شود که براحتی قابل درمان می باشند. در عین حال، بعد از هر عمل جراحی به دلیل واکنش بدن به مواد هوشبری فرد تا مدتی دچار احساس سرگیجه، رخوت، خستگی و حالت تهوع است که ظرف چند روز خود به خود برطرف می شوند. در عین حال گاه مواردی از عوارض بعد از عمل جراحی خونریزی مغزی مشاهده می شوند که ربطی به عمل جراحی نداشته و دقیقاً عوارض ناشی از خونریزی مغزی سکته مغزی هموراژیک) می باشند.

بعد از عمل جراحی خونریزی مغزی، فرد در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان بستری می‌شود. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، مدت بستری و میزان نیاز به مراقبت های ویژه پس از عمل جراحی در هر فرد به طور منحصر به فردی متفاوت از دیگران است. عوامل بسیار زیادی در این زمینه دخیلند که شامل وضعیت سلامت عمومی بدن بیمار پیش از خونریزی مغزی، شدت و وسعت آسیب، عوارض بعد از خونریزی مغزی، مدت زمان فاصله بین خونریزی مغزی و شروع درمان، و نیز محل خونریزی مغزی می باشند.

پس از این که طبق نظر جراح مغز و اعصاب، وضعیت بیمار شما به حالت پایداری رسید، وی به بخش عمومی منتقل شده و پس از تشخیص پزشک می‌تواند ترخیص شده و دوره نقاهت را در منزل سپری نماید. نکته مهم این است که پس از خونریزی مغزی به بخش هایی از مغز آسیب هایی وارد می شود. برخی از این آسیب‌ها گذرا و برخی پایدار و مادام العمر هستند. حتی آسیب‌های گذرا نیز ممکن است مدت زمان زیادی برای برطرف شدن لازم داشته باشند. در عین حال باید به خاطر داشت که در صورت عدم اجرای درست توصیه های درمانی در دوره نقاهت، آسیب‌های گذرای بعد از خونریزی مغزی ممکن است ماندگار و مادام العمر شوند.

مهمترین فرآیند درمانی پس از خونریزی مغزی، در کنار دارو درمانی و جراحی مغز، توانبخشی با هدف بازگشت کارکردهای مغز به صورت حداکثری به سطوح پیش از خونریزی مغزی می‌باشد که حسب آسیب وارده در اثر خونریزی مغزی در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز برای هر بیمار به شکل اختصاصی ارائه خواهد شد.

مشاوره رایگان و رزرو نوبت