سردردهای میگرنی و تومور مغزی: از شباهت تا تفاوت

شناخت انواع سردرد و تفاوتهای سردردهای میگرنی و تومور مغزی بسیار مهم است. وقتی سردرد داریم، بنظر می رسد دنیا برایمان دردناک شده است. هنگامی که سردردی داریم که کمی بیش از حالت معمول دردناک است و الگوی آن اندکی متفاوت از سردرد های میگرنی و تنشی ما هستند، ممکن است قضیه جدی و ناشی از تومور مغزی باشد. اما بسیار از سردردهای ناخوشایند نیز ناشی از تومور مغزی نیستند. اما خبر خوب این است که بسیاری از سردردها ناشی از تومور مغزی نیستند. اما لازم است بدانیم در صورت وجود تومور مغزی، سردرد رایج ترین نشانه آن است. بهترین راه برای آرامش، مراجعه به جراح مغز و اعصاب برای معاینات کامل و بررسی سردردتان دقیق است.

سردردهای میگرنی نوعی از سردردهای قوی هستند که اغلب همراه با حالت تهوع، استفراغ و حساسیت به نور می باشند. این سردردها از چند ساعت تا چند روز طول می کشند. سردردهای میگرنی در هر فرد الگویی متفاوت داشته و ممکن است علایم و مراحل مختلفی داشته باشد. درمان میگرن با دارو صورت می گیرد.

سردردهای میگرنی چیزی بیش از یک سردرد بد هستند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران این بیماری عصبی می تواند منجر به دردهای ناتوان کننده و جانکاهی شود که شما را تا چند روز در رختخواب نگه دارد. حرکت، نور، صدا و سایر محرک ها ممکن است منجر به درد، خستگی، حالت تهوع، مشکلات بینایی، بی حسی، مور مور، تحریک پذیری، مشکلات تکلم، فقدان موقت بینایی و… شوند. سردردهای میگرنی به طور معمول یکطرفه هستند.

علل بروز سردردهای میگرنی بطور کامل مشخص نشده اند و ترکیبی از مشکلات ژنتیک و محیطی را در بروز آن دخیل می دانند.علل زیستی بروز سردردهای میگرنی عبارتند از:

• تغییرات در ساختار ساقه مغز و ارتباط آن با عصب تریژمینال
• تغییر در ساختارهای ادارک درد در مغز
• بهم خوردن تعادل سروتونین در مغزی
• عدم توازن ناقل عصبی CGRP

انواع میگرن معمولاً در کودکی، نوجوانی یا اوایل جوانی آغاز شده و معمولاً تا آخر عمر ادامه دارند. علایم میگرن به طور معمول 4 مرحله دارند. این مراحل شکل کامل یک حمله بوده و ممکن است هر کسی تمام آنها را نداشته باشد. تفاوتهای سردرد میگرنی و تومور مغزی بواسطه شناخت این علایم میسر می شوند.

• مرحله پیش نشانه ای

یک یا دو روز پیش از شروع یک حمله میگرن، ممکن است تغییرات ظریفی را احساس نمایید که وقوع سردرد میگرنی را به شما هشدار می دهند:

• آئورا

برخی از افراد ممکن است آئورا را پیش یا حین بروز حمله سردرد میگرنی تجربه نمایند. آئورا بعنوان نشانه های معکوس شونده دستگاه اعصاب مرکزی محسوب می شوند. آئورا معمولاً دیداری است، اما گاه ممکن است شامل موارد دیگری نیز بشود. هر نشانه آئورا به تدریج طی چند دقیقه ایجاد شده و بین 20 تا 60 دقیقه باقی می ماند.

• حمله

هر حمله سردرد میگرنی در صورت عدم مداخله درمانی معمولاً بین 4 تا 72 ساعت طول می کشد. تعداد حملات و فاصله زمانی بین هر حمله با حملات قبل و بعد خود از فردی به فرد دیگر متفاوت است. ممکن است فردی در سال تنها چند حمله را تجربه نماید، در حالی که فردی دیگر ماهانه چندین سردرد میگرنی داشته باشد. عوارض حمله عبارتند از:

• مرحله پسا نشانه ای

پس از هر حمله میگرن، شما ممکن است احساس خالی شدن، گیجی، و خستگی مفرط به مدت یک روز داشته باشید. برخی افراد احساس سرخوشی هم دارند. ممکن است حرکات ناگهانی سر منجر به بازگشت مختصر سردرد شوند.

بهترین راه برای درک مسایل مربوط به سرددرد مراجعه به بهترین متخصصان مغز و اعصاب است تا با معاینه کامل و بررسی وضعیت و علایم ما بتوانند در راه تشخیص تفاوتهای سردردهای میگرنی و تومور مغزی گام های درست را بردارند. علایم تومور مغزی در مراحل اولیه قابل تشخیص نیستند. تنها زمانی که تومور به اندازه ای رشد کند که به مغز و اعصاب آن فشار وارد کند، منجر به بروز سردرد می شود. تفاوتهای سردرد میگرنی و تومور مغزی همیشه واضح نیستند. به عنوان نمونه، سردرد ناشی از تومور مغزی بطور معمول صبح فرد را از خواب بیدار نموده و بدل به وضعیتی روزانه می شود. اما بیماری وقفه تنفسی خواب و یا مصرف نوشیدنی/مواد شب قبل نیز می تواند منجر به بروز چنین وضعیتی شده و تشدید سردرد میگرنی شوند.

در صورتی تداوم سردردها صبحگاهی، افزایش انواع سردردها طی روز، و نیز تغییر در شدت آنها، ممکن است احتمال بروز سردرد ناشی از تومور مغزی باشد. در عین حال، اگر شما فردی هستید که معمولاً سردرد ندارید، شروع ناگهانی سردردهای دردناک و مداوم را با سردرد میگرنی اشتباه نگرفته و حتماً به جراح مغز و اعصاب مراجعه نمایید.

طبق نظر دکتر محمد صمدیان، جراح برتر مغز و اعصاب تهران، سایر علایم احتمالی سردرد تومور مغزی به صورت زیر هستند.

• سردردهایی که شما را نیمه شب از خواب بیدار کنند.
• محل درد سردرد، در صورت تغییر وضعیت شما، تغییر کند.
• درد سردرد شما به داروهای مسکن رایج (آسپیرین،استامینوفن، ایبوپروفن) جواب ندهد.
• سردرد شما چندین روز تا چندین هفته به همان شدت ادامه یابد.

این در حالی است که طبق نظر متخصصان کلینیک قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، علایم و عوارض سردردهای میگرنی عبارتند از:

همانطور که اشاره شد، سردرد ناشی از تومور کاملاً شدید است، و ممکن است شما آن را با سردرد میگرنی اشتباه بگیرید. سردرد میگرنی معمولاً همراه با حالت تهوع، استفراغ، و حساسیت زیاد به نور است. در حالی که سردرد تومور مغزی همراه با علایم زیر می باشد:

در راستای شناخت تفاوت های سردردهای میگرنی و تومور مغزی مواردی که منجر به تحریک و راه اندازی سردردهای میگرنی می شوند عبارتند از:

• تغییرات هورمونی در زنان: نوسانات استروژنی پیش و حی دوره قاعدگی، بارداری و یائسگی؛ قرص های ضد بارداری؛ هورمون درمانی سرطان؛ جابجایی هورمونی
• نوشیدنی ها: ترکیبات الکلی، ترکیباتی کافئین دار، کاهش آب بدن
• استرس: استرس های شغلی، استرس های روابط والدین/فرزندان، استرس های زناشویی
• محرک های حسی: نورهای درخشان، تابش مستقیم آفتاب، صداهای بلند، نورهای فلاش و چشمک زن قوی، بوهای قوی (عطر، تینر)
• دود: انواع دود سوختن مواد، دود انواع دخانیات، دود دست دوم دخانیات
• تغییرات در خواب: کم خوابی، بی خوابی، زیاد خوابیدن، بیداری شبانه زیاد، مسافرت های هوایی طولانی مدت در طول جغرافیایی
• عوامل جسمانی: تمرینات جسمانی سنگین، روابط جنسی سنگین و طولانی
• تغییرات آب و هوا: بویژه تغییر فشار و رطوبت هوا
• داروها: داروهای گشادکننده عروق، داروهای ضد بارداری، داروهای فشار خون
• مواد غذایی: پنیرهای مانده، غذاهای فرآوری شده، غذاهای شور، روزه، حذف وعده های غذایی
• افزودنی های خوراکی: شیرین کننده آسپارتام، نگهدارنده گلوتامات مونو سدیم (MGS)

سردردهای میگرنی در کودکان و نوجوانان نیز ممکن است رخ دهد. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد جراح برتر مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران واقع در ساختمان پزشکان آریا بین 60 تا 85 درصد کودکان و نوجوانان مبتلا، دارای میگرن بدون آئورا هستند.

پیش از بلوغ، سردردهای میگرنی بیشتر در پسران شایع هستند. به طور معمول در کودکان سنین پایین تر، سردردهای میگرنی معمولاً در اواخر بعد از ظهر رخ می دهند. هر چه سن کودکان بالاتر می رود به تدریج سردردهای میگرنی در صبح زود آغاز می شوند.

میگرن قاعدگی یا سردردهای هورمونی نوعی از میگرن است که درست پیش از دوره پریود زنان آغاز شده و هر ماه تکرار می شود. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران علایم رایج میگرن قاعدگی شامل سردردهای شدید گنگ یا ضربان دارد، حساسیت به نور، حالت تهوع، و سرگیجه هستند.

میگرن قاعدگی در 60 درصد زنان 3 روز قبل پریود رخ داده و دلیل میگرن قاعدگی افت استروژن است. سایر دلایل بروز شامل استرس، گرسنگی، کافئین، و… هستند.

سردردهای میگرنی طی بارداری اوضاع متفاوتی به خود می گیرند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد جراح برتر مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران واقع در ساختمان پزشکان آریا، 55 تا 90 درصد زنان دارای میگرن قاعدگی حین دوره بارداری بویژه از ماه چهارم به بعد شدت و تعداد حملات میگرنی کمتری را تجربه می کنند.

اما در زنانی که سایر انواع میگرن را دارند اوضاع متفاوت است. این زنان ممکن است شدت و حتی تعداد حملات بیشتری را تجربه نمایند که به دلایلی همچون کم آبی، تغییر تعادل هورمونی، منع مصرف داروهای سردردهای میگرنی در بارداری، بهم ریختگی الگوهای تغذیه ای، کم خوابی و استرس های بارداری است.

فشار مغزی در حقیقت وضعیتی است که در آن فشار درون جمجمه به دلایل متعددی همچون هیدروسفالی یا تومور مغزی افزایش یافته است. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، با توجه به وجود سردرد در فشار مغز، باید آن را از سردردهای میگرنی متمایز نمود. علایم همراه با سردرد ناشی از فشار مغزی عبارتند از:

• اختلالات بینایی
• احساس کاهش هوشیاری و توجه
• حالت تهوع
• تغییرات رفتاری
• مشکلات ضعف حین حرکت یا صحبت
• فقدان انرژی
• خواب آلودگی

طبق تعریف، میگرن خود یک اختلال عصبی (نورولوژیک) است. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد جراح برتر مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران واقع در ساختمان پزشکان آریا، متاسفانه رسانه های زرد اصطلاحی به نام میگرن عصبی را باب کرده اند که هیچ منشاء علمی ندارد.

منظور از میگرن عصبی، میگرن با منشاء تنش های روانشناختی است. درست است که استرس و تنش های روانی منجر به تشدید و یا تسریع بروز میگرن می شوند. اما به هیچ وجه دلیل ایجاد و بروز سردردهای میگرنی، مسایل روانی نیست.

میگرن درمان ندارد. اما به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران با اقدامات زیر می توان به میزان زیادی از سردردهای میگرنی پیشگیری کرد:

• رعایت رژیم غذایی خاص میگرن
• تزریق دوره ای آنتی بادی CGRP مونوکلونال
• خواب حداقل 7-9 ساعت شبانه
• برنامه غذایی منظم
• مصرف آب فراوان
• برنامه ورزشی منظم
• مدیریت استرس
• روان درمانی
• مراقبه روزانه
• آرمیدگی عضلانی روزانه
• نوروفیدبک
• بیوفیدبک

در گام نخست، لازم است در اولین فرصت برای شناخت علت سردرد خود به متخصص مغز و اعصاب مراجعه نمایید. به نظر دکتر محمد صمدیان، بهترین درمان سردردهای میگرنی و تومور،  پیشگیری از بروز آنهاست. رئوس پیشگیری از بروز سردردهای میگرنی عبارتند از:

• تغییر رژیم غذایی شامل تنظیم وعده های غذایی منظم، کاهش مواد غذایی محرک، و حذف الکل و کافئین از جیره غذایی
• مصرف داروهای ضد افسردگی، داروهای کاهنده فشار، داروهای ضد تشنج، یا آنتاگونیست های CGRP طبق تجویز متخصص مغز و اعصاب
• کاهش استرس های شغلی و زندگی

در صورتی که با رعایت موارد فوق باز هم دچار سردردهای میگرنی می شوید، میگرن شما پایدار و طولانی مدت است. بطور معمول داروهای مسکن برای افراد دارای سردردهای میگرنی کمتر از مردم دیگر اثر می نماید. می توانید فرآیندهای درمانی را به صورت زیر توسط متخصص مغز و اعصاب پیگیری نمایید:

• مصرف داروهای ضد تهوع: پرومتازین، کلرپرومایزن، پروکلرپرازین
• مصرف مسکن های خفیف تا متوسط: استامینوفن، و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی نظیر آسپیرین، ناپروکسن، یا ایبوپروفن
• مصرف تریپتان ها: آلموتریپتان، ریزاتریپتان، سوماتریپتان

برای بررسی و معاینه کامل مشکلات مربوط به مغز و اعصاب، بویژه سردردهای میگرنی و تومور مغزی، می توانید با مراجعه به کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران در تهران، از بهترین و پیشرفته ترین خدمات در این زمینه استفاده نمایید. کادر پزشکی این مرکز تحت نظارت دکتر صمدیان در تمامی گام های تشخیص و درمان مشکلات مغز و اعصاب، همراه شما خواهند بود.

منابع