ویژگی سردرد های تومور مغزی و بررسی سایر سردرد ها

در مراحل اولیه تومور مغزی، ممکن است هیچ علامتی مشهود نباشد. تنها زمانی که تومور به اندازه کافی رشد کند و به مغز و یا اعصاب آن فشار وارد آورد، سردردهای تومور مغزی شروع می شود.

از نظر ویژگی ها، سردردهای تومور مغزی متفاوت از سردردهای تنشی و یا سردردهای میگرنی هستند. به عنوان مثال، اینکه شما چندین بار با سردرد از خواب بیدار شوید، می تواند نشانه ای از وجود یک تومور مغزی باشد. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، همیشه بیدار شدن با سردرد علامت تومور مغزی نیست. بلکه ممکن است مواردی همچون وقفه تنفسی (آپنه) خواب و یا خماری ناشی از مصرف الکل و یا مواد هم منجر به سردرد در صبح روز بعد باشند.

سردردهای تومور مغزی به صورت سردردهای متناوب و مداوم هستند که از سردردهایی که قبلاً به آن مبتلا می شدیم کاملاً متمایزند. الگوی دیگر سردردهای تومور مغزی تغییر شدت آنها و بدتر شدنشان در طی زمان هستند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، اگر شما فردی هستند که در زندگی خود سردرد نداشته اید، اما به تازگی تجربه سردردهای مداوم و دردناک را دارید، حتماً برای بررسی و معاینه به جراح مغز و اعصاب مراجعه فرمایید.

طبق اعلام انجمن تومور مغزی آمریکا ، حدود ۵۰٪ از افراد مبتلا به تومور مغزی دچار سردرد می شوند. تومورهای مغزی نوع خاصی از سردرد ایجاد می کنند که متفاوت از میگرن یا سردردهای تنشی است. سردردهای ناشی از تومور مغزی دارای خصوصیات زیر است:

• بطور غیرعادی  شدید یا مداوم ، به ویژه در افرادی که سابقه سردردهای شدید یا مزمن ندارند
• صبح دردناک تر یا شدیدتر می شوند
• وسط شب شخص را بیدار کنید
• با گذشت زمان بدتر می شود
• چند روز یا هفته ادامه دارند
• وقتی فرد سرفه می کند یا موقعیت را تغییر می دهد ، بدتر می شود
• در کنار آن استفراغ رخ می دهد

این نکته را باید در نظر داشته باشید که شرایط دیگری نیز وجود دارد که  می توانند منجر به سردردهایی با خصوصیات مشابه شوند. به عنوان مثال ، اختلالات خواب ، آپنه خواب و بی خوابی نیز می تواند منجر به سردردهای صبحگاهی شود.

تومور مغزی در بیش از 50 درصد افرادی که مبتلا هستند می تواند منجر به سردردهای عجیب و شدیدی شود. سردردهای تومور مغزی پایدار و کند بوده و در موارد کمتری حالت دردناک ضربان دار هستند. به گفته دکتر محمد صمدیان بهترین جراح مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، محل سردرد تومور مغزی ممکن است کل سر بیمار باشد. در مواردی نیز، سردرد تومور مغزی در یک طرف سر است.

گاهی اوقات نیز محل سردرد تومور مغزی حالتی ترکیبی دارد. به این معنا که کل سر درگیر است اما سردرد در یک طرف سر شدیدتر می شود. این سردردهای ناشی از تومور مغزی معمولاً هنگام فعالیت جسمانی، عطسه، سرفه، خم شدن و اجابت مزاج تشدید می شوند.

علایم سردرد تومور مغزی حسب اندازه، نوع، محل، و بافت های درگیر به واسطه تومور مغزی ممکن است متفاوت باشند. به گفته دکتر محمد صمدیان جراح برتر مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در ساختمان پزشکان آریا علایم سردرد تومور مغزی به طور عمومی ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• سردردهایی که شما در از خواب شبانه بیدار می کنند.
• درد سردرد هنگامی که شما وضعیت بدنی خود را تغییر می دهید.
• درد سردرد که با داروهای ضد درد استاندارد همچون آسپیرین، استامینوفن (تیله نول)، ایبوپروفن(ادویل)، و پارستامول کاهش نیافته و رفع نمی شود.
• سردردهایی که هر کدام چندین روی تا چندین هفته به طول می انجامند.

در صورتی که سردرد شما ناشی از تومور مغزی باشد، به احتمال زیاد شما علایم و عوارض خاص دیگری را نیز ممکن است تجربه نمایید که عبارتند از:

سردردهای تومور مغزی باعث درد شدیدی می شوند که ممکن است افراد با میگرن یا سردردهایی از نوع تنش اشتباه گرفته شوند. اما تومورهای مغزی علاوه بر سردرد باعث علائم دیگری نیز می شوند ، از جمله:

• خستگی
• ضعف
• از دست دادن اشتها
• تهوع و استفراغ مکرر
• کاهش وزن غیر قابل توضیح
• از دست دادن تعادل
• ایجاد مشکل در راه رفتن
• مشکلات بینایی ، شنوایی یا گفتار
• تشنج
• تغییر در شخصیت یا خلق و خوی
• تمرکز مشکل دارد

اگرچه سردرد علامت شایع تومورهای مغزی است، اما اکثر قریب به اتفاق سردردها دلایل دیگری دارند. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی تا ۷۵٪ از بزرگسالان در سنین ۱۸ تا ۶۵ سال در سراسر جهان گزارش داده اند که حداقل یک سردرد در سال ۲۰۱۵ داشته اند. سازمان جهانی بهداشت همچنین خاطرنشان می کند که حداکثر ۴٪ از افراد بالغ جهان با سردرد مزمن زندگی می کنند.

در مقایسه با این تعداد عظیم، پزشکان فقط در سال ۲۰۱۶ حدود ۳۳۰ هزار فرد مبتلا به تومور مغز یا نخاع را تشخیص دادند. بیشتر سردردها نشان دهنده تومور مغزی نیست. اگر هر از گاهی احساس سردرد می کند، به ندرت این وضعیت می تواند خطرناک باشد. با این وجود، تومور مغزی می تواند منجر به سردردهای شدید و مداوم شود. در این مقاله، تفاوت بین سردردهای معمولی و  سردرد های ناشی از تومورهای مغزی را مورد بررسی قرار خواهیم داد. ما همچنین علائم دیگر تومورهای مغزی و این که چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید شرح داده شده است.

سردردهای مکرر روزانه که به آنها سردرد روزانه مزمن نیز گفته می شود شامل طیف وسیعی از انواع سردرد هستند که تنها ویژگی شباهت همگی آنها میزان بروز و مدت زمان آنها است. سردردهای مکرر روزانه ناتوان کننده ترین نوع سردردها محسوب می شوند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، سردردهای روزانه مزمن طبق تعریف 15 روز و یا بیشتر در هر ماه رخ داده و بیش از 3 ماه از بروز آنها می گذرد. نوع اولیه سردرد روزانه مزمن، شامل مواردی است که به دلیل مسئله دیگری به وجود نیامده باشد.

سردردهای روزانه مزمن ممکن است کوتاه مدت و یا بلند مدت باشند. منظور از بلند مدت مواردی که بیش از 4 ساعت به طول می انجامند. انواع سردردهای روزانه مزمن بلند مدت عبارتند از:

• میگرن مزمن
• سردرد تنشی مزمن
• سردرد جدید روزانه پایدار
• سردرد مداوم یکطرف جمجمه (همی کرانیا کانتینوئا)

علت های عمده سردردهای مکرر روزانه شامل موارد زیر می باشند:

تومور زمانی اتفاق می افتد که DNA یک سلول سالم به شکلی تغییر می کند یا جهش می یابد که اجازه می دهد سلول به سرعت رشد کند. تومور مغزی به انبوهی از سلولهای غیرطبیعی اشاره دارد که می توانند در نواحی مختلف مغز ایجاد شوند. تومور مغزی ممکن است خوش خیم (غیر سرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشد.

هر دو نوع تومور مغزی ممکن است فشار داخل جمجمه را افزایش داده و باعث سردرد ، خستگی و حتی کما شود. عدم درمان تومور مغزی به مدت طولانی می تواند به آسیب مغزی منجر شود.

اگرچه سردرد علامت شایع تومور مغزی است، اما تعداد کمی از سردردها حاکی از سرطان است. شخصی که سردردهای مکرر یا شدید دارد ممکن است دچار سردرد مانند میگرن یا سردردهای تنشی باشد. اختلالات سردرد شامل بیش از ۱۵۰ نوع سردرد مشخص است. برخی از متداول ترین آنها عبارتند از:

میگرن

میگرن شرایطی است که محققان پیش بینی می کنند حدود ۱٫۰۴ میلیارد نفر در سراسر جهان مبتلا هستند. میگرن طیف وسیعی از علائم احتمالی را دارد که می توانند از ۴ ساعت تا ۲ روز ادامه داشته باشند. این علائم شامل:

• یک سردرد شدید و پر هیجان
• حساسیت به نور و صدا
• حالت تهوع و استفراغ

سردردهای تنشی

سردردهای تنشی شایع ترین نوع سردرد اولیه است. این سردردها باعث ایجاد درد خفیف تا متوسط ​​در پشت چشم، اطراف سر یا گردن می شوند. سردردهای تنشی ناشی از انقباضات عضلات در سر و گردن است. عواملی که می توانند باعث انقباض عضلات در این مناطق شوند عبارتند از:

• خستگی چشم
• خستگی
• استرس جسمی یا عاطفی
• کافئین یا الکل

سردردهای خوشه ای

سردردهای خوشه ای سردردهای مکرر هستند که باعث ایجاد سوزش و یا درد در یک چشم می شوند. این سردردها معمولاً به طور غیر منتظره رشد می کنند و بین ۱۵ دقیقه تا ۳ ساعت دوام می آورند. علائم دیگر سردرد خوشه ای عبارتند از:

• قرمزی یا اشکریزش چشم
• افتادگی پلک
• گرفتگی یا آبریزش بینی
• تعریق
• گرگرفتگی
• بی قراری
• حساسیت به نور یا صدا

سردرد خوشه های روزانه رخ می دهد که می تواند در هر جایی از چند روز تا بیش از یک سال ادامه داشته باشد. علت سردردهای خوشه ای ناشناخته است.

به دلیل اینکه در سردردهای تومور مغزی درد بسیار شدید است، گاهی اوقات ممکن است سردردهای ناشی از تومور مغزی با میگرن اشتباه گرفته شوند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، حمله میگرن معمولاً با حالت تهوع، استفراغ و حساسیت به نور و یا صدا همراه است. در عین حال علایمی به عنوان حالت پیش نشانه ای آئورا در برخی افراد دارای حمله میگرن رخ می دهد. در حالی که سردردهای ناشی از تومورهای مغزی همراه با علایم دیگری هستند که به طور کامل توضیح داده شده اند.

پژوهش های گسترده ای در زمینه ارتباط بین میگرن و تومور مغزی صورت گرفته است. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، در گسترده ترین تحقیقی که در این زمینه صورت گرفته است، نتایج منفی بوده اند.

به این معنا که در بین حدود 40 هزار نفر از افرادی که دارای سردردهای شدید و میگرن بوده اند، تحقیقات جراحان مغز و اعصاب نشان داده سردرد به طور کلی و میگرن به طور اختصاصی، هیچ ارتباطی با بروز هیچ یک از انواع تومورهای مغزی ندارد. بنابراین، درست است که در نیمی از افراد دارای تومور مغزی سردرد یکی از علایم است، اما رابطه علّی و معکوس وجود ندارند. یعنی اینکه سردرد و میگرن دلیل و باعث به وجود آمدن تومور مغزی نیستند.

فرد در صورت سردردهای مکرر یا شدید که بر زندگی روزمره آن تأثیر می گذارد، یا اگر متوجه تغییر در شدت سردردهای خود شده است، باید به پزشک مراجعه کند. در موارد زیر حتما به پزشک مراجعه نمایید:

• سردرد ناگهانی و شدید
• مشکلات بینایی ، شنوایی یا گفتاری
• ضعف یا بی حسی در یک طرف بدن
• تغییر در شخصیت یا رفتار
• تشنج

پزشک می تواند در تشخیص علت اصلی سردردهای شدید کمک کند و برای اینکار سوابق پزشکی و علائم فعلی فرد را بررسی می کنند. در بعضی موارد ، پزشک ممکن است از CT یا MRI  مغز فرد و همچنین بررسی بینایی ، شنوایی و تعادل آنها استفاده کند.

اگر پزشک توموری در مغز یا نخاع پیدا کند ، نمونه برداری کرده و برای آزمایش به آزمایشگاه می فرستد. در اینجا تکنسین های آزمایشگاه آزمایش هایی را برای تعیین نوع و منشا تومور انجام می دهند. پزشک از این اطلاعات برای توصیه بهترین گزینه های درمانی استفاده می کند.

خلاصه

تومور مغزی فشار داخل جمجمه را افزایش می دهد ، که می تواند منجر به التهاب و آسیب بافت شود. سردردهای شدید و مداوم علامت شایع تومورهای مغزی است. اما بیشتر سردردها نشانه تومور یا سرطان نیست.

افرادی که متوجه تغییر در دفعات یا شدت سردردهایشان می شوند باید با پزشک مشورت کنند. توجه به علائم دیگر مانند خلق و خوی ، بینایی و سطح انرژی می تواند به پزشکان در شناسایی علت اصلی کمک کند.