انواع تومورهای مغزی خوش خیم و بد خیم

تومورهای مغزی شامل مجموعه ای از سلول های غیر عادی در مغز هستند که جزو بافت های اصلی مغز به حساب نمی آیند. مغز و نخاع به عنوان دستگاه اعصاب مرکزی در درون ساختار استخوانی بسیار سخت جمجمه و ستون فقرات قرار گرفته اند که وظیفه محافظت در برابر ضربه را به عهده دارند. هر گونه توده اضافی در این فضای محدود و محصور منجر به بروز مشکل خواهد شد.

تومورهای مغزی چه خوش خیم یا بدخیم و چه سرطانی و یا غیر سرطانی، در صورت رشد می توانند منجر به افزایش فشار درون جمجمه شوند. این امر منجر به آسیب دیدن بافت های مغزی شده و تهدید کننده جدی سلامت و حتی زندگی است. طبق بررسی های دکتر محمد صمدیان، جراح برتر مغز و اعصاب تهران، مواردی همچون سن، وراثت و سابقه خانوادگی، نژاد، مواجهه با اشعه و تابش، مواجهه با مواد شیمیایی و رادیو اکتیو، و نداشتن سابقه ابتلا به آبله مرغان در کودکی جزو موارد خطرساز ابتلاء به انواع تومورهای مغزی هستند.

در صورت مواجهه با هر یک از علایم تومورها لازم است به سرعت به جراح مغز و اعصاب مراجعه نمایید تا با تشخیص و درمان به موقع و مناسب، از آسیب ها و مخاطرات جانی ناشی از تومورهای مغزی در امان بمانید.

• تومور های مغزی دو نوع هستند: تومورهای اولیه و ثانویه. نوع اول تومورهای اولیه و جز تومورهای خوش خیم هستند، از خود مغز شروع می شوند و حدود ۲۰ درصد از تومورها را شامل می شوند و مرگ و میر در این بیماران بسیار پایین است. نوع دوم تومورهای هستند که از قسمت های دیگر بدن شروع می شوند و به مغز می رسند که به این نوع تومورها ، تومورهای متاستاتیک می گویند. این تومورها یعنی تومورهای بدخیم دارای ویژگی تهاجمی هستند و به سرعت می‌توانند به نقاط مختلف مغز حمله کنند، این نوع از بیماری عموما با مشکل همراه است و نیاز به یک سری اقدامات خاص دارد.همچنین تومور های مغزی به دو دسته مهم تومورهای خوش خیم و بدخیم تقسیم می شوند. تشخیص نوع تومور در درمان آن بسیار موثر است . این تشخیص حتما باید توسط متخصص مغز و اعصاب صورت گیرد. مغز عضوی از بدن است که بسیار حساس و پر اهمیت می باشد .بنابراین در صورت ابتلا به تومور حتما به دنبال بهترین جراح مغز و اعصاب باشید. باید بدانید که همه تومورها کشنده نیستند و هر روز با پیشرفت علم روش های جراحی مغز و جراحی های تومور مغز میزان مرگ و میر تا حد زیادی کاهش پیدا کرده است.در این بین شاید درباره درجه یا گرید (grade) تومورهای مغزی شنیده باشید. وقتی صحبت از درجه چهار یک تومور مغزی می‌شود یعنی این تومور کشنده و بدخیم است و گرید یک آن جز تومورهای خوش خیم است. همانطور که توضیح داده شد اگر تومور از بافت مغز تشکیل شود تومور اولیه و اگر تومور از ناحیه دیگری به مغز انتشار پیدا کند به آن تومورهای ثانویه می‌گویند. تومورهای ثانویه یا متاستاتیک در گروه تومورهای مغزی کشنده قرار می‌گیرند و علائمی که دارند موجب اختلال، نقص، فلج و یا مرگ فرد می‌شود.

نوروم آکوستیک یا تومور مغزی پشت گوش نوعی از تومورهای خوش خیم مغز است که به نام شووانوم وستیبولار نیز شناخته می شود. تومورهای مغزی پشت گوش (سی پی انگل) در طول سالیان دراز  رشدی بسیار آهسته دارند و در جاهای دیگر بدن پخش نمی شوند. این تومورها روی اعصاب شنوایی و تعادلی (عصب هشتم مغزی) رشد می کنند و به همین دلیل در صورت بزرگ شدن می توانند مشکلاتی مثل از دست رفتن شنوایی و عدم تعادل را ایجاد نمایند.

در صورتی که تومور مغزی پشت گوش (آکوستیک نوروما) خیلی بزرگ شود ممکن است برای فرد مخاطراتی ایجاد نماید، اما تقریباً همه این تومورها براحتی با جراحی مغز و اعصاب برداشته و درمان می شوند. نوروم آکوستیک بطور معمول در سنین بین 30 تا 60 سالگی به وجود آمده و در داخل سر و جمجمه رشد می کند.

به طور معمول دو نوع از نوروم آکوستیک شناخته شده اند:

• نوع منفرد
• نوع ناشی از نوروفیبروماتوز نوع 2 (NF2).

نوروفیبروماتوز نوع 2، گونه ای بیماری ارثی است که شامل رشد تومورهای غیر سرطانی در سیستم اعصاب است. تومورهای مغزی پشت گوش رایج ترین نوع از نوروفیبروماتوزها بوده و معمولاً در حدود 30 سالگی ظاهر می شوند. نکته قبل توجه اینکه نوروفیبروماتوز نوع 2 گونه ای بیماری عصبی بسیار نادر است که تنها 5% از نوروم های آکوستیک را در بر می گیرد. باقی 95% این تومورها از نوع منفرد هستند.

همانطور که پیشتر گفته شد، دلیل بروز 5 درصد از نوروم های آکوستیک (سی پی انگل) بیماری نوروفیبروماتوز نوع 2 است. اما در مورد نوع منفرد، پزشکان و متخصصان هنوز علت قطعی و مشخصی را نیافته اند. یکی از علت های مهم احتمالی، مواجهه سر و گردن با تابش های شدید اشعه های مضر، همچون اشعه ایکس، تشعشعات اتمی، و اشعه ماوراء بنفش باشد.

گلیوما یا تومور گلیوم مغزی از رایج ترین تومورهای اولیه مغزی است که در مغز و نخاع به وجود می آید. تومورهای گلیوم مغزی معمولاً از سلول های گلیایی که همچون چسب نورون ها را به هم متصل می کنند، ایجاد می شوند. وظیفه سلول های گلیایی حفاظت، حمایت و تغذیه نورون های مغز و نخاع است.

تومورهای گلیوم مغز از نظر خاستگاه سلولی به سه دسته عمده تقسیم می شوند:

• آستروسیتوما: شامل آستروسیتوما، آستروسیتومای آناپلاستیک، و گلیوبلاستوما هستند.
• آپاندیموما: شامل آپاندیمومای آناپلاستیک، آپاندیمومای میکزوپاپیلاری، و ساب آپاندیموما هستند.
• اولیگو دندرو گلیوما: شامل اولیگو دندرو گلیوما، اولیگو دندرو گلیومای آناپلاستیک، و اولیگو آستروسیتومای آناپلاستیک هستند.

تومورهای گلیوم مغز بر اساس نوع سلولی که از آن ایجاد شده اند، ویژگی های ژنتیک، سرعت رشد، اندازه و محل آنها از خصوصیات متفاوتی برخوردار بوده و در نتیجه علایم متفاوتی ایجاد می کنند. مهمترین علایم تومور گلیوم مغز عبارتند از:

همچون اغلب تومورهای دیگر مغزی و نخاعی، علت دقیق بروز تومورهای گلیوم مغز نامشخص است. اما برخی عوامل خطرساز قطعی برای این تومورها شناسایی شده اند:

• سن: بیشترین میزان بروز گلیوما بین 45 تا 65 سالگی است.
• مواجهه با تابش: افرادی که در معرض تابش های یونیزه کننده (همچون پرتو های اشعه ایکس، مواد هسته ای، میدان های الکترومغناطیس، دکل های برق فشار قوی، امواج دستگاه های پارازیت انداز ماهواره، و …) هستند، احتمال بیشتری برای ابتلا به سرطان و انواع گلیوما دارند.
• سابقه خانوادگی: با اینکه گلیوما ارثی نیست، اما در صورتی که یکی از اعضای خانواده دارای گلیوما باشد، ریسک احتمال ابتلای آن در سایر اعضای خانواده 2 برابر می شود.

نوعی از نئوپلاسم دستگاه اعصاب مرکزی محسوب می شوند که از سلولهای آستروسیت (شعاعی) نامیرا هستند. این تومورها بسیار خطرناکند و در صورت شدید بودن، طول عمر فرد بعد از تشخیص بین 1 تا 10 سال است. تومور مغزی آستروسیتوما شایعترین نوع تومورهای مغزی بوده و در مردان اندکی بیش از زنان است. انواع آستروسیتوماها عبارتند از:

• درجه 1
• آستروسیتومای پیلوسیتیک: توموری بسیار محدود با رشد کم است. معمولاً در مخچه و بالای گردن پدیدار شده، متاستاز نداده و جز جراحی، نیازمند شیمی درمانی و رادیوتراپی نیست.
• آستروسیتومای سلول های غول پیکر زیر اپاندیم (SEGA): بیشتر در سنین پایین و همراه با بیماری تصلب دکمه‌ای (اسکلروز توبروز) رخ می‌دهد. محل رشد آن درون بطن‌های مغزی بوده و اکثراً منجر به هیدروسفالی می‌شود. این تومورها با جراحی به راحتی برطرف می‌شوند.

• درجه 2
• آستروسیتومای منتشر: تومورهای تهاجمی بدون مرز مشخص از بافت های کناری خود در مغز هستند که جراحی به تنهایی برایشان کافی نیست. تشخیص بر اساس نمونه‌برداری میکروسکوپی مقدور است.
• زانتو آستروسیتومای پله مورفیک: معمولاً در لوب گیجگاهی بوده و همراه با تشنج و صرع است. شکل سلول های این تومور بسیار متنوع بوده و معمولاً با جراحی به راحتی درمان می‌شود.

• درجه 3
• آستروسیتومای آناپلاستیک: شکل شدیدتر آستروسیتومای منتشر است که تهاجمی تر بوده و رشد سریعتری دارد. این نوع تومورها علاوه بر جراحی به طور حتم نیازمند رادیوتراپی و شیمی درمانی هستند.

• درجه 4
• گلیوبلاستوما (GBM): شدیدترین، تهاجمی ترین و رایج ترین نوع هستند (60% کل موارد). در این وضعیت بافت‌های مختلف مغزی مرده و حتی رگ‌های خونی جدیدی برای تومور در مغز شکل گرفته‌اند. در 10% موارد گلیوبلاستوما ناشی از تشدید وضعیت آستروسیتومای آناپلاستیک بود و در جوانان مشاهده می‌شود. اما در 90% اوقات مستقیماً بصورت تومور درجه 4 به وجود آمده و در افراد بالای 60 سال مشاهده می‌شود.

تومور مغزی آپاندیموما نوعی از تومورهای گلیوما هستند که از سلول های گلیایی نشأت می گیرند. احتمال و دامنه محل شکل گیری آپاندیموما در مغز و نخاع زیاد است، اما بیشتر در بطن ها و فضاهای خالی از سلول دستگاه اعصاب مرکزی رشد می کند. به همین دلیل، در مجاورت مایع مغزی-نخاعی بوده و به راحتی ممکن است در کل دستگاه اعصاب مرکزی پخش شوند.

تومور مغزی آپاندیموما تنها 1.7% سرطان های مغز و نخاع را شامل می شود. احتمال بروز آن در کودکان و نوجوانان بیش از بزرگسالان بوده و انواع تومورهای آپاندیموما عبارتند از:

• ساب آپاندیموما (درجه 1):

این تومورها خوش خیم بوده و رشد بسیار آرامی دارند. در نزدیکی بطن‌ های مغزی تشکیل شده و در بزرگسالان بیش از کودکان شایع هستند. شایعترین نوع آپاندیموما، در بطن چهارم مغزی شکل می‌ گیرد. شایعترین نوع ساب آپاندیموما، در بطن چهارم مغزی شکل می گیرد که پشت سر و بالای مخچه است و به آن آپاندیمومای بطن چهارم می گویند. علایم آن شامل سردرد، حالت تهوع، استفراغ، ادم مردمک (پاپیلواِدم) و بی تعادلی است. این نوع منحصراً با کمک MRI قابل تشخیص است.

• آپاندیمومای میکسوپیلاری (درجه 1):

رشدی اندکی سریعتر از ساب آپاندیموما دارند. محل بروز آنها بخش پایین نخاع بوده و بیشتر در مردان بزرگسال شایع هستند.

• آپاندیمومای کلاسیک (درجه 2):

رشدی سریعتر از درجه 1 داشته و بسیار نادرند. محل رشد آنها در کودکان در مغز و در بزرگسالان بیش از نیمی از آنها در نخاع به وجود می آیند.

• آپاندیمومای آناپلاستیک (درجه 3):

رشدی سریع داشته و بعنوان تومور سرطانی اکثراً در مغز به وجود می آیند. موارد نادری در نخاع نیز مشاهده شده اند. این دسته به سرعت از طریق جریان مایع مغزی-نخاعی به باقی بخش های مغز گسترش (متاستاز) یافته و حالتی بازگشتی (راجعه) پس از درمان دارند.

تومورهای گلیوبلاستوما، یا گلیوبلاستومای چند شکلی، نوعی سرطان تهاجمی هستند که می توانند در هر نقطه از مغز و یا نخاع به وجود آیند. این دسته از تومورهای مغزی از سلول های آستروسیت (ستاره ای) تشکیل شده اند که بخشی از سلول های گلیایی بوده و وظیفه حفاظت، تغذیه، و نگهداری از نورون های مغزی را بر عهده دارند.

احتمال ایجاد و بروز تومورهای گلیو بلاستوما در هر سنی وجود دارد. اما به طور معمول این تومورها در سنین بالا بیشتر رخ خواهند داد.

علایم تومورهای گلیو بلاستوما همچون سایر تومورهای گلیوم مغز است. این نوع تومور مغزی از نظر درمان بسیار دشوار بوده و متاسفانه در اغلب اوقات درمان کامل میسر نمی باشد. درمان های موجود برای این نوع از سرطان مغز و نخاع معمولاً تنها روند بیماری را کندتر نموده و علایم و عوارض آن را کاهش می دهند.

انواع روش های درمانی گلیو بلاستوما شامل موارد زیر هستند:

• جراحی تخلیه گلیو بلاستوما:

به طور معمول به دلیل رشد و گسترش گلیو بلاستوما در بافت معمولی مغز، نمی توان آن را به طور کامل با جراحی از سر تخلیه نمود. به همین دلیل بعد از جراحی لازم است سلول های باقیمانده با سایر روش های درمانی از بین بروند.

• رادیوتراپی با اشعه ایکس
• رادیو تراپی با پروتون
• گاما نایف
• سایبر نایف
• شیمی درمانی:

در این روش از انواع داروها به صورت خوراکی، وریدی، تزریق مستقیم به مغز یا نخاع، و یا کاشت ایمپلنت استفاده می شود.

• میدان های درمان تومور (برق درمانی/ TTF):

در این روش با استفاده از میان های الکتریکی توانایی تکثیر سلول های سرطانی در تومور مغزی را مختل می نمایند. با استفاده از الکترودهایی که روی پوست سر قرار می گیرند، جریان های برقی ضعیفی به درون مغز فرستاده می شوند که هدف آن تومورهای مغزی است.

• دارو درمانی هدفمند (با استفاده از بواکلیزوماب)

این نوع از تومورهای مغزی می توانند در مغز و یا نخاع ایجاد شوند. تومورهای الیگو دندرو گلیوما از سلول هایی به نام الیگو دندروسیت تشکیل شده اند که در مغز و نخاع به کار تولید مواد محافظت کننده از نورون های مشغولند. تومورهای الیگو دندرو گلیوما در هر سنی ممکن است رخ دهند، اما در عین حال میزان وقوع آنها در افراد بزرگسال بیشتر از کودکان و نوجوانان است.

علایم تومورهای الیگو دندرو گلیوما همچون باقی تومورهای گلیوم مغزی بوده و شامل سر درد، حالت تهوع، استفراغ، تشنج، ضعف بدنی، ناتوانی حرکتی در بخش هایی از بدن که اعصاب آنها تحت تاثیر تومور هستند، می باشند.

به گفته دکتر محمد صمدیان، یکی از جراحان برتر مغز و اعصاب تهران، در فرآیند درمان تومورهای الیگو دندرو گلیوما، به طور معمول از جراحی برای تخلیه تومور استفاده می شود. در صورتی که تومور طبق بررسی های تصویر برداری و پاتوبیولوژی تهاجمی و یا با احتمال عود مجدد باشد، از سایر روش های درمانی نیز ممکن است استفاده شود. به شکل کلی روش های درمانی تومورهای الیگو دندرو گلیوما شامل گزینه های زیر هستند:

• جراحی تخلیه تومور:

با استفاده از شیوه های پیشرفته درمانی بویژه جراحی بیدار که در تخصص برترین جراحان مغز و اعصاب است، تلاش می شود تا حداکثر میزان ممکن از تومورهای الیگودندروگلیوما بدون آسیب دیدن سایر بافت های مغزی و پیشگیری از تخریب کارکرد سالم مغز، از درون جمجمه بیمار تخلیه شود. در صورتی که نتوان تمامی تومور را از سر تخلیه کرد، درمان های تکمیلی برای بیمار تجویز می شوند.

• شیمی درمانی:

بعد از جراحی تخلیه که مقداری از تومور در مغز باقی مانده، شیمی درمانی به صورت قرص خوراکی، یا تزریق وریدی برای تکمیل درمان انجام می‌شود.

• رادیوتراپی اشعه ایکس
• رادیو تراپی پروتون
• درمان تسکینی (حمایتی)
• مصرف مسکن برای کاهش درد و عوارض تومور و درمان

در آناتومی سر و گردن، قاعده جمجمه شامل پایین کاسه سر و بخشی است که مغز روی آن است. این ساختار شامل پنج استخوان به هم چسبیده است و چشمها، گوشها، و سینوسها را از مغز منفک می‌نماید. بررسی های تشریحی و تصویر برداری نشان داده اند مجراهایی در کف قائده جمجمه برای عبور رگ های خونی و اعصاب وجود دارند.

به دلیل همجواری قاعده جمجمه با حفره بینی (سینوس)، انواع عفونت و بیماری پیش اومده در سینوس (حفره بینی) منجر به التهاب، ایجاد بیماری، و یا حتی بروز تومورهای مغزی در این محدوده می‌شوند. گاهی اوقات نیز به شکلی کاملاً بر عکس، بیماری ها و تومورهای قاعده جمجمه در متاستاز داده و به بخش های داخلی سینوس ها، بینی و حتی گردن سرایت می‌نمایند.

بسیاری از تومورهای قاعده جمجمه خوش خیم بوده و در طول زمان به کندی رشد می‌کنند. این موضوع یکی از نکات بسیار خوب است. تنها در مواردی کم، یک تومور قاعده جمجمه ممکن است بدخیم و سرطانی باشد. این یعنی فقط تعداد بسیار اندکی از تومورهای قاعده جمجمه رشد زیادی داشته و به باقی اندام ها و بخش‌های بدن سرایت (متاستاز) کنند.

نکته بسیار سخت در مورد انواع مختلف تومورهای قاعده جمجمه، علایم آنها است که با بسیاری از مشکلات و بیماری های دیگر مغز و اعصاب و حتی بیماری های گوش و حلق و بینی مشترکند. در عین حال، تشخیص دقیق و قطعی تومور قاعده جمجمه به راحتی  و با استفاده از تصویر برداری های MRI مغز امکان پذیر است. اما بسیاری از مردم تنها زمانی متوجه وجود تومور قاعده جمجمه می‌شوند که بابت موضوعی دیگر از سر و گردن خود تصویر برداری MRI انجام داده‌اند.

انواع تومورهای قاعده جمجمه عبارتند از:

مننژیوما در واقع یک تومور است که در بافت مننژ که غشای احاطه کننده مغز است، ایجاد می شود. مننژیوم ممکن است در هر نقطه‌ای که مننژ وجود داشته باشد (مانند سینوس‌ها، گوش میانی و…) ایجاد شود. خوشبختانه در اغلب موارد این تومورها خوش خیم هستند و رشد بسیار کمی دارند. مننژیوما می تواند سایزهای مختلفی از چند میلیمتر تا چند سانتی متر داشته باشد.

تومورهای مغزی مننژیوما حدود 15 الی 20 درصد از کل تعداد موارد تومورهای داخل جمجمه را تشکیل می دهند و بیش از 90 درصد از این غده‌های مغز، درون جمجمه ایجاد می شوند. این تومورهای مغزی، عموماً در دهه چهارم تا ششم زندگی فرد ایجاد می‌شوند و شیوع آنها در بین خانمها رایج تر ، و در بین کودکان بسیار نادر است.

اکثریت غالب تومورهای مننژیوما بسیار کند رشد می کنند و اغلب سالیان متمادی بدون ایجاد علایم در سر شما وجود دارند. اما، گاهی اوقات ممکن است به دلیل ایجاد فشار بر بافت ها و رگ های اطراف خود می توانند منجر به ضایعات و آسیب های بران ناپذیر شوند. علت اصلی و قطعی بروز تومورهای مننژیوما هنوز ناشناخته هستند. عوامل خطرساز بروز تومورهای مننژیوما شامل رادیوتراپی (اشعه درمانی)، هورمون های زنانه، بیماری های ارثی عصبی (نوروفیبروماتوز 2)، و چاقی می باشند. طبق نظر دکتر محمد صمدیان، درمان بیشتر تومورهای مننژیوما به سادگی با جراحی های معمول مغز و اعصاب و رادیوتراپی میسور است.

علایم و عوارض تومورهای مننژیوما معمولاً به تدریج شروع شده و ممکن است در ابتدا به سختی قابل شناسایی باشند. بطور کلی علایم تومورهای مننژیوما عبارتند از:

تومورهای غده هیپوفیز شامل رشد و بزرگ شدن غیر عادی بخش هایی از غده هیپوفیز در مغز هستند. برخی از این تومورها منجر به افزایش بیش از حد ترشح هورمون های تنظیم کننده بدن می شوند. در عین حال به شکلی معکوس برخی تومورهای هیپوفیز منجر به کاهش و یا حتی قطع ترشح هورمون های مغزی شوند.

اکثر تومورهای غده هیپوفیز خوش خیم و آدنوم هستند. آدنوم های هیپوفیز در داخل غده هیپوفیز یا بافت احاطه کننده آن باقی مانده و به سایر بخش های بدن متاستاز نمی دهند. هر یک از این تومورها شیوه های خاصی برای درمان دارند که جراح متخصص مغز و اعصاب باید بهترین روش برای درمان تومور شما را تجویز نماید.

اغلب تومورهای غده هیپوفیز بدون علامت خاصی هستند. گاهی اوقات جراحان مغز و اعصاب آنها را به تصادف و حین تصویربرداری های مغزی CT اسکن و MRI سر و گردن با هدف بررسی سایر بیماری ها، می یابند. در صورتی که تومور هیپوفیز در محل تولید هورمون باشد، بسته به تغییری که در وضعیت تولید و ترشح آن هورمون ایجاد می کند منجر به علایم خاصی خواهد شد. همچنین، علایم و عوارض آن دسته از تومورهای غده هیپوفیز که در بافت های غیر تولید کننده هورمون هستند، بستگی به اندازه تومور و فشاری دارد که به بافت ها و ساختارهای جانبی وارد می آورد.

آن دسته از تومورهای هیپوفیز که اندازه ای کمتر از 1 سانتی متر دارند، را میکرو آدنوم و آن دسته از تومورها که اندازه ای بیش از 1 سانتی متر دارند را ماکرو آدنوم می نامند. تومورهای هیپوفیز شامل طیف وسیع و متنوعی می شوند که حسب اندازه، محل، و خوش‌خیم/بدخیم بودن تقسیم می شوند و معروفترین آنها عبارتند از:

• تومورهای نواحی ترشح ACTH
• تومورهای نواحی ترشح هورمون رشد
• تومورهای نواحی ترشح هورمون پرولاکتین
• تومورهای نواحی ترشح هورمون تحریک تیروئید

تومورهای کرانیو فارینژوما نوعی بسیار نادر و خوش خیم (نئوپلاسم) از تومورهای مغزی هستند که از سلول های جنینی ناحیه پاراسلار مشتق می شوند. نام های دیگر این نوع از تومورها، تومور کیسه ای راتکه، و تومور مجرای کرانیو فارینژی هستند. تومور کرانیو فارینژوما در نزدیکی غده هیپوفیز مغز شکل گرفته و به کندی رشد می کند. تومورهای کرانیو فارینژوما اغلب منجر به اختلال عملکرد غده هیپوفیز و بافت ها و ساختارهای اطراف خود می شوند. تومورهای کرانیو فارینژوما حدود 10 تا 15% تومورهای هیپوفیز را تشکیل می دهند. در عین حال، 6% از تومورهای مغزی کودکان از نوع کرانیو فارینژوما هستند.

انواع تومورهای کرانیو فارینژوما عبارتند از:

• کرانیو فارینژومای آدامانتینوماتوس

بیشتر در کودکان بوده و از ساختاری جنینی به نام مجرای کرانیو فارینژی مشتق می شود. این نوع تومورها هم به صورت سفت و هم به صورت کیست حاوی مایعی قهوه ای تیره تا سیاه که اکثراً رسوب کلسیم دارد، دیده می شوند.

• کرانیو فارینژومای پاپیلاری (پروانه ای)

بیشتر در بزرگسالان و جزو موارد بسیار نادر است. معمولاً از سلول های بخش پیشین غده هیپوفیز به وجود می آیند.

احتمال بروز تومورهای کرانیو فارینژوما در هر سنی وجود دارد، اما بیشتر اوقات در کودکان 5 تا 14 سال و بزرگسالان با سنین بالای 50 سال مشاهده می شود. علایم و عوارض بروز این نوع از تومورها عبارتند از:

درمان های موثر برای کرانیو فارینژوما شامل جراحی تخلیه تومور(کرانیوتومی اوربیتو زگوماتیک)، رادیوتراپی، پروتون درمانی، IMRT، رادیو سرجری استریوتاکسیک، براکی تراپی، شیمی درمانی هستند.

تومورهای کوندرو سارکوما نوعی بسیار نادر از سرطان هستند که معمولاً از استخوان شروع می شوند اما گاه ممکن است به بافت های نرم مجاور استخوان نیز سرایت نمایند. به طور عام تومورهای کوندرو سارکوما در نواحی لگن، دست، ران، زانو، فمور، دنده، شانه و با احتمالی نادر در قاعده جمجمه ایجاد می شوند. هرچند احتمال بروز این نوع از سرطان در محدود دستگاه اعصاب مرکزی کم است، اما کوندرو سارکوما یکی از سرطان های جدی و خطرناک مغز و نخاع محسوب می گردد. این تومورهای دومین دسته از رایج ترین سرطانهای اولیه استخوان هستند (از خود استخوان آغاز می شوند).

ویژگی اصلی تومورهای کوندرو سارکوما این است که سلول های آن غضروف تولید می کنند. برخی از انواع کوندرو سارکوما رشدی آرام داشته و براحتی و به طور کامل می توان آنها را تخلیه نمود. اما برخی از انواع آن رشدی بسیار سریع داشته و احتمال بالای متاستاز دارند.

به نظر می رسد علت بروز کوندرو سارکوما جهش های ژنتیک است. همچنین، جزو عوارض دیر آیند رادیو تراپی سرطان هم محسوب می شود. تومورهای کوندرو سارکوما در هر سنی ممکن است ایجاد شوند، اما بیش از همه در افراد میانسال و سالمند احتمال بروز دارند. به ندرت ممکن است فردی زیر 20 سال درگیر کوندرو سارکوما شود. تومورهای انکوندروما، تومورهای اوستئو کوندروما، بیماری اولیر و سندرم مافوچی به عنوان بیماری های زمینه ای، احتمال بروز کوندرو سارکوما را افزایش می دهند.

درمان اصلی برای کوندرو سارکوما جراحی و تخلیه تومور است. گاهی اوقات حسب درجه تومور، رادیو تراپی (اشعه درمانی) و شیمی درمانی نیز توسط جراحان مغز و اعصاب برای تکمیل درمان تجویز می شوند. علایم عمومی کوندرو سارکوما عبارتند از:

• احساس توده در محل تشکیل
• تورم در محل تومور
• احساس فشار اطراف توده
• دردی که به تدریج زیاد شده، شبها شدیدتر است، و با استراحت کم نمی شود.

کوردوما نوعی نادر از سرطان بدخیم دستگاه اعصاب مرکزی است که در استخوان‌های قاعده جمجمه و نخاع رخ می‌دهد. در حقیقت کوردوما بخشی از تومورهای توام استخوان و بافت‌های نرم است که سارکوما خوانده می‌شوند. میزان بروز انواع کوردوما حدود 3% تمامی تومورهای استخوانی و حدود 20% از تومورهای اولیه نخاعی است. تومورهای کوردوما رایج‌ترین نوع تومورهای سارکوم و گردن هستند.

تومورهای کوردوما از سلول‌هایی که در دوره جنینی قرار بوده مبدل به دیسک ستون فقرات شوند ایجاد می‌شوند. این سلول‌ها بطور معمول هنگام تولد یا در چند روز اول زندگی از بین می‌روند. اما به ندرت برخی از آنها باقی مانده و بدل به سرطان می‌شوند. بطور معمول کوردوما در بزرگسالان بین 40 تا 60 سال ایجاد می‌شود. البته احتمال بروز کوردوما در تمامی سنین وجود دارد.

کوردوما سرعت رشد کندی دارد و درمان آن به دلیل محل بسیار حساس آن در نزدیک نخاع، شاهرگ‌ها، و اعصاب حیاتی مغز، جزو مهارت‌های برترین جراحان مغز و اعصاب محسوب می‌شود. درمان تومورهای کوردوما بسته به نوع و محل آنها شامل جراحی، رادیو تراپی، رادیوسرجری و شیمی‌درمانی مستقیم است.

انواع تومورهای کوردوما حسب طبقه‌بندی‌های بافت‌شناسی عبارتند از:

• کوردومای عادی:

توسط سلول‌های حبابی شکل تشکیل شده و رایج ترین نوع کوردوما است. در این نوع کوردوما پروتئین‌های براشیوری عامل متمایز هستند.

• کوردومای متمایز:

نوعی بسیار نادر در کمتر از 5% بیماران است. این نوع تومور ترکیبی از کوردومای عادی با حضور پروتئین براشیوری و سلول‌های سارکوما با درجه بالا است که پروتئین براشیوری ندارند. این تومورها نسبت به کوردومای تهاجمی‌تر، با رشد سریعتر و احتمال متاستاز بالاتر هستند.

• کوردومای به سختی متمایز:

این دسته به تازگی ایجاد شده و نشانه آن حذف ژن SMARCB1/INI1 است. این نوع از تومورهای کوردوما بیشتر در افراد کم سن و افراد دارای تومورها گردنی مشاهده شده است. این نوع کوردوما بسیار نادر، تهاجمی، و با گرید4 است.

هیپوفیز غده ای چندکاره در محدوده قاعده جمجمه و محل ذخیره و یا ترشح چندین هورمون است که یکی از آنها پرولاکتین می باشد. سطح این هورمون در بدن زنان بعد از تولد نوزادشان بالا می رود تا شیر به میزان کافی برای نوزادان تولید شود. پس از توقف شیردهی در زنان، سطح هورمون پرولاکتین به سطح عادی قبلی بر می گردد. پرولاکتین در بدن مردان نقش خاصی بر عهده ندارد.

طبق نظر دکتر محمد صمدیان، پرولاکتینوما توموری خوش خیم، کوچک و غیر سرطانی مربوط به بخش مسئول تولید پرولاکتین غده هیپوفیز مغز است. تومورهای پرولاکتینوما جزو آدنوم ها (تومورهای غده هیپوفیز) محسوب می شوند. وقتی تومور پرولاکتینوما ایجاد شود، به دلیل تکثیر بیش از حد سلول های عصبی مربوطه در هیپوفیز، میزان بسیار زیادی از هورمون پرولاکتین در بدن تولید می شود.

تومور پرولاکتینوما در هیپوفیز شایع ترین نوع تومورهای کوچک و خوش خیم هیپوفیز بوده که به تنهایی حدود 40 درصد آنها را تشکیل می دهند. بیشترین میزان شیوع و بروز پرولاکتینوما در زنان بالغ است. این تومور در کودکان و نوجوانان به ندرت ایجاد و در صورت تشکیل، مانع از بلوغ کودکان خواهد شد.

دسته بندی انواع تومورهای پرولاکتینومای هیپوفیز بر اساس ابعاد و اندازه آن انجام می شود. از نظر ابعادی، اگر تومورهای پرولاکتینوما کوچکتر از 1 سانتیمتر باشند به آنها میکرو پرولاکتینوما گفته می شود. اما، گاهی اوقات در موارد نادر، تومور پرولاکتینومای هیپوفیز ممکن است بیش از 1 سانتیمتر شود که در آن صورت جراحان مغز و اعصاب به آن ماکرو پرولاکتینوما می گویند. تومورهای ماکرو پرولاکتینوما (با ابعاد بزرگتر از 1 سانتی متر) علاوه بر غده هیپوفیز، به سایر بافت مغزی مجاور نیز آسیب می‌زنند.

زنان زودتر از مردان متوجه پورلاکتینوما می‌شوند، چون تغییرات در غدد شیری و سیکل عادت ماهانه زودتر دریافته و نسبت به مردان بیشتر برای معاینه نزد پزشکان می‌روند.

آیا تومور مغزی درمان دارد؟

تقریباً تمامی تومورهای مغزی قابلیت درمان را دارند. تنها تومورهای مغزی سرطانی با گرید بالا یا متاستازی ممکن است مجدد عود نمایند.

آیا تومور مغزی بدخیم درمان دارد؟

بله، تومور مغزی بدخیم شامل تومورهای سرطانی با گریدهای مختلف بوده و قابلیت جراحی، شیمی درمانی و پرتو درمانی دارند.

آیا تومور مغزی ارثی است؟

تنها در صورتی که فرد بیماری ارثی نورو فیبروماتوز داشته باشد و یا در اقوام درجه یک تومور مغزی مشاهده شود، موارد تومور مغزی ارثی هستند.

تومور کاذب مغزی نتیجه مشکل در کدام یک از دستگاه های بدن می باشد؟

افزایش فشار مغز (فشار درون جمجمه) منجر به تومور کاذب است که تشخیص دقیق و علت یابی آن تنها پس از مراجعه به جراح مغز و اعصاب، تصویربرداری، آزمایشات و معاینات تخصصی مقدور است.