آیا تومور مغزی کشنده است؟

آیا تومور مغزی کشنده است ؟ این سوالیست که ممکن است ذهن بسیاری از مبتلایلان به تومور مغزی و حتی اطرافیانشان را درگیر کنید. در این مقاله برآنیم تا این موضوع را بررسی کنیم. میزان مرگ و میر در افراد مبتلا به تومور مغزی بستگی به درجه تومور و میزان پیشرفت آن دارد. تومور های مغزی دو نوع هستند تومورهای اولیه و ثانویه . نوع اول تومورهای اولیه و جز تومورهای خوش خیم هستند، از خود مغز شروع می شوند و حدود ۲۰ درصد از تومورها را شامل می شوند و مرگ و میر در این بیماران بسیار پایین است. نوع دوم تومورهای هستند که از قسمت های دیگر بدن شروع می شوند و به مغز می رسند که به این نوع تومورها، تومورهای متاستاتیک می گویند. این تومورها یعنی تومورهای بدخیم دارای ویژگی تهاجمی هستند و به سرعت می‌توانند به نقاط مختلف مغز حمله کنند، این نوع از بیماری عموما با مشکل همراه است و نیاز به یک سری اقدامات خاص دارد.

همچنین تومور های مغزی به دو دسته مهم تومورهای خوش خیم و بدخیم تقسیم می شوند. تشخیص نوع تومور در درمان آن بسیار موثر است. این تشخیص حتما باید توسط متخصص مغز و اعصاب صورت گیرد . مغز عضوی از بدن است که بسیار حساس و پر اهمیت می باشد .بنابراین در صورت ابتلا به تومور حتما به دنبال بهترین جراح مغز و اعصاب باشید. باید بدانید که همه تومورها کشنده نیستند و هر روز با پیشرفت علم روش های جراحی مغز و جراحی های تومور مغز میزان مرگ و میر تا حد زیادی کاهش پیدا کرده است.

تومورهای مغزی به دو دسته خوش خیم و بدخیم تقسیم می‌شوند. در این بین شاید درباره درجه یا گرید (grade) تومورهای مغزی شنیده باشید. وقتی صحبت از درجه چهار یک تومور مغزی می‌شود یعنی این تومور کشنده و بدخیم است و گرید یک آن جز تومورهای خوش خیم است. همانطور که توضیح داده شد اگر تومور از بافت مغز تشکیل شود تومور اولیه و اگر تومور از ناحیه دیگری به مغز انتشار پیدا کند به آن تومورهای ثانویه می‌گویند. تومورهای ثانویه یا متاستاتیک در گروه تومورها مغزی کشنده قرار می‌گیرند و علائمی که دارند موجب اختلال در زندگی فرد می‌شود.

• تاری دید و اختلال بینایی
• اختلال در تکلم و درک صحیح کلمات
• اختلال در بلع و هضم غذا
• اختلال در هماهنگی و کنترل کردن بدن
• تشنج و حملات غیر قابل کنترل
• سردرد همراه با حالت تهوع و استفراغ
• سردرد شدید به خصوص در هنگام صبح، همچنین سردردهایی که با سرگیجه همراه است.

نرخ بقای پنج ساله، درصد افراد زنده مانده پس از گذشت پنج سال از تشخیص وجود تومور مغزی را مشخص میکند. البته بسیاری از این بیماران، خیلی بیشتر از پنج سال عمر می کنند. نرخ بقا برای تومور های مغزی و نخاعی، میتواند به‌شدت تحت تأثیر سن قرار گیرد .افراد جوان از درصد بالاتری نسبت به افراد کهنسال شانس بقا دارند. در این بین، افراد بالای ۶۵ سال از کمترین شانس بقا برخوردارند

تومورهای خوش‌خیم مغزی دارای سلول‌های سرطانی نیستند معمولا قابل برداشتن هستند و به ندرت دوباره رشد می‌کنند. سلول‌های تومورهای خوش‌خیم به ندرت بافت‌های اطراف خود را مورد هجوم قرار می‌دهند و به دیگر قسمت‌های بدن گسترش نمی‌یابند. بنابراین اگر مراحل درمان به درستی انجام شود امکان برگشت این نوع از تومورها کم است و کشنده نیستند.

تومور مغزی که در نزدیکی عصب بینایی قرار دارد می تواند به تاری دید یا دوبینی منجر شود و برخی انواع دیگر تومور می توانند حرکات غیر طبیعی چشم را در پی داشته باشند. درمان تومور مغزی به نوع، اندازه و محل تومور، و همچنین سلامت کلی بیمار بستگی دارد. پزشک می تواند درمانی به تناسب وضعیت خاص بیمار انجام دهد. معمولا از روش های پرتو درمانی، شیمی درمانی و مصرف دارو در  نهایت جراحی تومور مغزی و یا ترکیب این روش ها  استفاده می کنند.

تومورهای مغزی به طور معمول به دو دسته تومورهای خوش خیم (غیرسرطانی) و بدخیم (سرطانی) تقسیم می شوند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، حدود 70 درصد تمامی تومورهای مغزی خوش خیم بوده و هیچ تهدیدی برای سلامت و زندگی فرد محسوب نمی شوند.

تومورهای مغزی خطرناک عمدتاً شامل تومورهای متاستازی هستند که ناشی از سرطان در بخش های دیگر بدن می باشند. تومورهای مغزی اولیه خطرناک شامل آستروسیتوما، گلیوما (نوع خاصی از آستروسیتوما)، گلیوبلاستومای چند شکلی (GBM)، مننژیوما هستند. این تومورهای معمولاً گرید 4 بوده و مقاومت زیادی نسبت به درمان دارند.

علت کشندگی برخی از تومورها به نوع و اندازه تومور، میزان رشد تومور بستگی دارد. همانطور که می‌دانید بدن انسان از میلیاردها سلول تشکیل شده است و این سلول ها دائما در حال تکثیر شدن هستند، در این بین سلول های پیر جای خود را به سلول های جدید می‌دهند. در صورتی که سلول ها رشد و تکثیر پیدا کنند بدون آنکه سلول های قدیمی از بین بروند، در این صورت فرآیند تقسیم سلولی با مشکل مواجه شده و سرطان یا تومور ایجاد می‌شود. حال اگر این اتفاق در مغز بیفتد مغز دچار تومور مغزی می‌شود. در صورتی که رشد این سلول ها کند باشد بیمار به تومور مغزی خوش خیم مبتلا می‌باشد که می‌توان به کمک جراحی تومور را خارج کرد. در مواردی سلول های زیادی درگیر می‌شوند که در این شرایط جراح مغز و اعصاب نمی‌تواند کمک زیادی کند و در این شرایط فرد به تومور مغزی بدخیم مبتلا می‌شود. علت اینکه تومورهای متاستاتیک یا متاستاز و بدخیم کشنده هستند به دلیل تهاجمی و گسترش سریع آن به قسمت های دیگر است و همین علتی می‌شود بر اینکه تومور فشار زیادی به مغز وارد کند و به دنبال آن مغز قادر به انجام وظایف خود نباشد. وظایفی همچون تنفس، بلع و غیره.

طبق بررسی های صورت گرفته طی 3 دهه اخیر بهترین درمان برای تومورهای مغزی جراحی است. به گفته دکتر محمد صمدیان جراح برتر مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران در ساختمان پزشکان آریا، جراحی تومور مغزی شیوه های متعددی دارد که بسته به نوع، محل، وسعت، میزان آسیب و ضایعات ناشی از تومور ممکن است متفاوت باشند. در عین حال، سن، جنسیت، و وضعیت سلامت عمومی شما نیز در انتخاب نوع شیوه جراحی تومور مغزی نقش مهمی دارد.

جراحی های تومورهای مغزی به طور کلی به دو روش جراحی مغز باز و جراحی مغز بسته تقسیم می شوند. دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی، تا جای ممکن روش جراحی بسته با حداقل آسیب و خون ریزی را انجام می دهند. در جراحی مغز بسته، با استفاده از ابزارهای نورو میکروسکوپ و نورو آندوسکوپ از طریق سوراخ های کوچکی به قطر 5 میلی متر، تومورهای مغزی به طور کامل از سر تخلیه می شوند.

روش های نورو آندوسکوپی و جراحی های میکروسکوپی مغزی، خونریزی و برش بسیار اندکی داشته و حتی بعد از عمل نیاز به بستری در بخش مراقبت های ویژه (ICU) نمی باشد.

از طریق شیوه های مختلف می‌توان تومور مغزی را تشخیص داد، که برای درمان تشخیص به موقع و درست بسیار اهمیت دارد. اگر تومور مغزی به موقع تشخیص داده نشود می‌تواند موجب مرگ بیمار شود. در این حالت توصیه می‌شود به بهترین جراح تومور مغزی مراجعه کنید.

معاینه

ابتدا پزشک فرد را معاینه و سوابق پزشکی وی را بررسی می‌کند. پزشک معاینه نورولوژیک می‌کند تا از سالم بودن اعصاب اطمینان حاصل کند.

بررسی عصب چشمی

برای تشخیص ابتلا به تومور مغزی پزشک عصب چشمی را با استفاده از دستگاه افتالموسکوپ بررسی می‌کند. به وسیله این دستگاه عصب چشمی را معاینه کرده و در صورت وجود تورم پزشک متوجه وجود تومور مغزی خواهد شد. زیرا تومور مغزی موجب تورم در عصب چشم شده و آن را دچار تغییر می‌کند.

اشعه X

در صورتی که فرد به تومور مغزی مبتلا می‌شود تومور به سطح خارجی مغز فشار زیادی بر روی جمجمه وارد می‌کند و موجب تغییر حالت و شکستگی در جمجمه می‌شود. پزشک می‌تواند با عکس برداری از جمجمه با استفاده از اشعه ایکس این تغییر حالت و شکستگی را پیدا کند.

CT اسکن

سی تی اسکن جزئیات دقیقی را از مغز و جمجمه را می‌تواند مشخص کند که یکی از دقیق ترین راه های تشخیص تومور مغزی به شمار می‌آید.

MRI 

پزشک می‌تواند آزمایش ام آر آی را نیز انجام دهد که برای انجام این کار پزشک ماده رنگی را به بدن تزریق می‌کند و با استفاده از دستگاه ام آر آی پزشک را از وجود تومور آگاه سازد.

تست بیوپسی

برای انجام این تست نمونه ای از بافت تومور برداشته می‌شود تا خوش خیم یا بدخیم بودن آن مورد بررسی قرار بگیرد.

تومورهای بدخیم به طور معمول به تومورهایی گفته می شوند که سرطانی هستند. طبق دسته بندی سازمان جهانی بهداشت (WHO) شدت بدخیمی تومور بر اساس گرید آن بین 0 تا 4 دسته بندی می شود که 0 بیانگر خوش خیم بودن تومور است. تومورهای بدخیم نیز بسته به نوع، محل، وسعت فضای مغزی درگیر تومور و میزان ضایعه مغزی ایجاد شده ناشی از آن تحت درمان قرار می گیرند.

تومور مغزی بدخیم یا تومور مغزی سرطانی، توموری است که در ناشی از رشد نابهنجار توده ای در مغز بوده و به بافت های اطراف خود آسیب رسانده و ممکن است به سایر نقاط مغز و یا طناب نخاعی نیز متاستاز دهد. در صورتی که شما خدای ناکرده مبتلا به تومور مغزی بدخیم شده باشید، معمولاً برای درمان آن در صورت امکان بهترین گزینه جراحی مغز است.

به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، تنها کمتر از 25% از تومورهای مغزی بدخیم هستند. در عین حال، در صورت اقدام به موقع با ترکیب شیوه های درمانی جراحی مغز، رادیوتراپی (پرتو درمانی)، و شیمی درمانی، می توان درصد بالایی از موفقیت را برای درمان انواع تومورهای بدخیم نیز به دست آورد.

موارد محدودی که تومورهای مغزی بدخیم به سختی قابل درمان هستند شامل آن دسته است که متاستازی و ناشی از سرطان دیگری در بدن هستند که سلول های آن به بخش های مختلف بدن من جمله مغز سرایت کرده اند.

در جراحی تومور مغزی بدخیم تلاش بر این است که تا جای ممکن توده سرطانی و ضایعات ناشی از آن به طور کامل و بدون آسیب به بافت های حیاتی مغز تخلیه شوند. در کنار جراحی مغز برای توموز مغزی بدخیم، از روش های شیمی درمانی، و پرتو درمانی نیز استفاده می شود. زمان بندی و ترتیب استفاده از این روش های درمانی بسته به نوع، وسعت، محل و گرید تومور مغزی بدخیم در هر فردی متفاوت می باشد.

تومور مغزی خوش خیم به تنهایی و به خودی خود آسیبی به همراه ندارد. این تومورها تا زمانی که اندازه کوچکی داشته و مخل فعالیت بخش های اطراف خود در مغز نشوند حتی ممکن است به تشخیص نیز نرسند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، تومورهایی همچون تومورهای غده هیپوفیز در این دسته قرار می گیرند که بیشتر زمانی تشخیص داده می شوند که فرد به دلیل دیگری از سر خود تصویر برداری CT اسکن و یا MRI گرفته است.

اما در صورتی که تومور مغزی به اندازه کافی بزرگ شود می تواند آسیب زا بوده و یا حتی منجر به مرگ شود. در صورتی که تومور مغزی منجر به مسدود شدن جریان مایع مغزی نخاعی در سر بیمار شود هیدروسفالی رخ می دهد که عوارض خطرناکی دارد. همچنین در صورت بزرگی تومور خوش خیم، ممکن است فشار درون جمجمه بالا رود و با افزایش فشار بر بافت های مغزی منجر به ضایعه مغزی گردد. در عین حال تومور مغزی خوش خیم در صورت بزرگ شدن می تواند به بافت ها و سلول های مغزی مجاور خود نیز فشار وارد آورده و کارکردهای آنها را مختل نماید.

تومورهای مغزی متاستازی یا ثانویه معمولاً ناشی از سرطان دیگری در بدن فرد بیمارند که اکنون سلول های آن به مغز رسیده و تومور مغزی ایجاد کرده اند. عمدتاً این تومورها گرید 3 و 4 داشته و خطرناک محسوب می شوند.

اما در بین تومورهای مغزی نوع اولیه، مرگبارترین نوع تومورها گلیوبلاستومای چند شکلی (GBM) است که به عنوان مقاوم ترین تومور مغزی به درمان و مرگبارترین آنها شناخته شده است. نرخ فوت بیماران دارای GBM حدود 95% در 5 سال بعد از تشخیص این تومور مغزی می باشد.

همانطور که بیان شد تومور مغزی خوش خیم توموری غیر سرطانی است. توموز مغزی خوش خیم یک توده با رشد غیرطبیعی در مغز است که به بافت های مغزی اطراف خود حمله نکرده و یا به طناب نخاعی گسترش (متاستاز) نمی یابد. تومور مغزی خوش خیم معمولاً در جای خود ثابت مانده و رشد کند و اندکی دارد. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران واقع در ساختمان پزشکان آریا طول عمر بیماران دارای تومور مغزی خوش خیم بستگی به عوامل زیر دارد:

• سن بیمار
• نوع تومور مغزی
• محل تومور مغزی
• وضعیت سلامت کلی شما
• میزان سودمندی درمان تومور مغزی خوش خیم

به طور معمول حدود 90 درصد از افرادی که تشخیص تومور مغزی خوش خیم دریافت می کنند، طول عمری طبیعی دارند و حداقل 5 سال بعد از تشخیص در سلامت و زندگی معمول خود هستند.

در مورد تومورهای مغزی بدخیم و سرطانی اولیه، طول عمر بیماران با توجه به نوع تومور، گرید و میزان گسترش آن کاملاً از یکدیگر متفاوت است. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، برخی از انواع تومورهای مغزی همچون مننژیوما، اپاندیدومای آناپلاستیک و الیگودندرو گلیوما به راحتی قابل درمان بوده و بیماران طول عمر طبیعی خواهند داشت.

اما باقی انواع تومورهای مغزی کمتر به درمان پاسخگو بوده و ممکن است منجر به کاهش طول عمر بیماران شوند. خبر خوش اینکه طبق بررسی های صورت گرفته در تومورهای اولیه، نرخ سلامتی بیماران بعد از تشخیص و درمان به موقع 75.2% است.

طول عمر بیماران تومور مغزی گرید ۴

طبق بررسی های صورت گرفته در مورد طول عمر بیماران دارای تومور مغزی، به طور معمول 15 نفر از هر 100 بیماری که تومور مغزی سرطانی گرید 4 دارند، بیش از 10 سال بعد از تشخیص بیماری خود زنده مانده اند.

آیا تومور مغزی با دارو درمان می شود؟

داروهایی برای درمان تومور مغزی وجود دارد که موجب از بین بردن سلول های سرطانی می‌شود. در صورتی که این داروها به صورت دراز مدت مصرف شوند می‌تواند موجب مرگ سلول های سرطانی شود.

شیمی درمانی

با شیمی درمانی نیز سلول های سرطانی را می‌توان از بین برد. داروهایی مخصوص شیمی درمانی وجود دارد که این داروها به صورت خوراکی یا تزریقی به کار برده می‌شود. این نوع درمان دارای عوارضی نیز میباشد که از جکله آن می‌توان به ریزش مو، حالت تهوع و … اشاره کرد. میزان بروز این عوارض بسته به میزان و دوز داروی مصرفی می‌باشد.

پرتودرمانی

پرتودرمانی یا همان رادیو تراپی پرتوهای پر انرژی اشعه X یا پروتون ها است که برای از بین سلول های تومور مغزی است. روش کار به این صورت است که پرتوها به صورت مستقیم به تومور تابانده شده و موجب از بین رفتن سلول های سرطانی می‎شود. مواردی وجود دارد که پرتوها به کل مغز تابانیده می‌شود. این کار زمانی انجام می‌شود که عامل ایجاد تومور مغزی سلولهای سرطانی است که از بخش های دیگر به مغز منتقل شده است و موجب ایجاد تومور مغزی متعدد در مغز شده است. از عوارض این نوع درمان سردرد، خستگی، فراموشی و… می‌باشد.

جراحی تومور مغزی 

جراحی از راحت ترین راه ها برای درمان تومورهای مغزی بدخیم می‌باشد. با جراحی سلول های سرطانی و تومور برداشته می‌شود تا از تکثیر و گسترش آن جلوگیری شود. جراحی زمانی انجام می‌شود که جراح قادر به برداشتن تمام تومور و بخشی از تومور باشد. جراحی تومور مغزی نیز دارای عوارضی است که می‌توان به عفونت و خونریزی محل جراحی اشاره کرد.