ضربه مغزی در اثر تصادفات

ضربه مغزی وضعیتی پزشکی در جراحی مغز و اعصاب است که طی آن کارکردهای مغزی به طور موقت، بین چند روز تا چند ماه، تحت تاثیر آسیب و ضربه به سر، گردن و بالا تنه، از دست می روند. ضربه مغزی آسیبی رایج در تصادفات راهنمایی و رانندگی بوده و در برخی موارد منجر به فوت می گردد. علایم اصلی ضربه مغزی شامل سردرد، و مشکلات حافظه، تمرکز، تعادل و هماهنگی بدن هستند. ضربه مغزی جزو آسیب های تروماتیک مغزی (TBI) طبقه بندی شده و دامنه ای از التهاب مختصر تا کشیدگی، پارگی و خونریزی مغزی را شامل می شود. برخی از انواع ضربه مغزی منجر به بیهوشی و کما می شوند در حالی که اکثر آنها چنین پیامدی ندارند. به گفته دکتر محمد صمدیان جراح برتر مغز و اعصاب کلینیک قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، در اکثر اوقات ضربه مغزی به حدی خفیف است که فرد حتی متوجه آن نشده و معمولاً هم به طور کامل خوب می شود. درمان عمده ضربه مغزی استراحت است.

ضربه مغزی یکی از انواع بسیار رایج و متاسفانه کمتر شناخته شده آسیب های مغزی تروماتیک (TBI) محسوب می شود. به طور معمول نمی توان ضربه مغزی را در بررسی های تصویر برداری CT اسکن و یا MRI مشاهده نمود، مگر اینکه آسیب مغزی به حدی جدی باشد که منجر به تورم مغزی، خونریزی، و یا شکستگی شود. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی کلینیک قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، تمام ضربه های مغزی در صورتی که بیش از سطح خفیف باشند، تاثیرات گسترده ای بر کارکردهای شناختی، عصبی، رفتاری و جسمانی ما دارند.

خبر خوب این است که ضربه مغزی تقریباً در تمامی موارد محدود بوده و گسترش نمی یابد. در عین حال ضربه های مغزی معمولاً ظرف 1 تا 6 هفته در مغز ترمیم شده و عوارض آنها از بین می روند. در صورتی که علایم و عوارض ضربه مغزی بیش از 6 هفته ادامه یابد، وضعیتی به نام «سندرم پس از ضربه مغزی» ایجاد می شود که نیازمند درمان جدی توسط جراح مغز و اعصاب زبده است. با درمان موثر، پیگیری به موقع و صرف زمان مناسب، این علایم نیز به راحتی بر طرف شده و شما سلامت خود را به طور کامل بعد از ضربه مغزی باز خواهید یافت.

با وجودی که اکثر مردم تصور می کنند ضربه مغزی بر اثر ورزش و یا سقوط ممکن است ایجاد شود، موقعیت های متعددی می توانند منجر به ایجاد ضربه مغزی شوند که یکی از رایجترین آنها ضربه مغزی در اثر تصادف است. با وجود حواس پرت کن هایی همچون گوشی تلفن همراه، پیام های نوشتاری، و سیستم های ناوبری، تصادف همیشه و در همه حال حتی برای بهترین رانندگان نیز ممکن است رخ دهد. یکی از رایج ترین تصادف ها حین دنده عقب گرفتن رخ می دهد و دومین تصادف رایج این است که خودروی شما از عقب مورد اصابت خودرو دیگر واقع شود. انواع دیگر تصادف شامل برخورد ماشین با عابر پیاده، دوچرخه، و موتور سیکلت است. همچنین موارد برخورد دوچرخه، موتورسیکلت، و عابر پیاده با یکدیگر نیز جزو تصادفات هستند.

معمولاً دلیل اصلی ضربه مغزی در تصادفات حرکت شدید و ناگهانی سر، گردن و بالا تنه در جهت عقب و جلو است. اما ممکن است شکل های دیگری (برخورد سر با سطوح یا اشیاء سخت) نیز منجر به ضربه مغزی در اثر تصادف شود. ضربه مغزی ناشی از تصادف بسیار خطرناک است، چون ممکن است در ابتدا فرد متوجه آن نشود و یا تنها یک سردرد را تجربه نماید. به همین دلیل به توصیه دکتر محمد صمدیان جراح برتر مغز و اعصاب ایران، لازم است حتماً پس از تصادف، مصدومان به بهترین جراح مغز و اعصاب که می توانند مراجعه نمایند.

یکی از عوارض تصادف (چه فرد سرنشین وسیله نقلیه باشد و چه عابر پیاده)، ضربه مغزی است. نکته بسیار مهم این است که ضربه مغزی در نوزادان و کودکان کم سن و سال به سختی قابل تشخیص است. هرگونه تغییر در رفتار عادی بعد از تصادف همچون گریه بیش از حد، تغییر در الگوهای تغذیه و خواب، و کاهش علاقه به افراد یا اسباب بازی های محبوب، علایم کلیدی ضربه مغزی ضربه بوده و لازم است به سرعت فرزندان خود را نزد بهترین جراح مغز و اعصاب ببرید. ضربه مغزی ناشی از تصادف شامل طیف وسیع و متنوعی از علایم و عوارض می شود که رایج ترین آنها عبارتند از:

به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، علایم خطرناک ضربه مغزی که در صورت وقوع آنها باید فرد را به سرعت به اورژانس برد عبارتند از:

در تصادفاتی که همراه با آسیب های جسمانی هستند، تشخیص ضربه مغزی در اثر تصادف ممکن است دشوار باشد. زیرا به دلیل وجود آسیب های مختلف بدنی ممکن است متوجه ضربه مغزی نشوند. بهترین راه این است که افراد درگیر در تصادف به سرعت به مراکز درمانی منتقل شوند. به گفته دکتر محمد صمدیان، جراح برجسته مغز و اعصاب ایران در ساختمان پزشکان آریا، فرآیند تشخیص ضربه مغزی در اثر تصادف شامل پرسیدن سوالاتی از بیمار برای بررسی وضعیت حافظه و تکلم و انجام معاینات تخصصی عصبی است.

بررسی مواردی چون قدرت و رفلکس های بینایی، شنوایی، هماهنگی، تعادل و رفلکس های اعصاب مغزی اولین گام هستند. گام بعدی، بررسی وضعیت حافظه، تمرکز، مهارت های تفکر، و کارکردهای اجرایی شناختی است. در گام آخر و برای اطمینان بیشتر، تصویر برداری CT اسکن و MRI برای بررسی احتمال خونریزی، التهاب، و تورم مغزی و همچنین شکستگی های قاعده جمجمه و ساختارهای داخلی آن انجام می شوند.

افراد دارای ضربه مغزی در اثر تصادف لازم است حداقل 48 ساعت تحت مراقبت دقیق باشند تا جراح مغز و اعصاب مطمئن شود علایم  عوارض بیمار تشدید نشده و یا منجر به خونریزی مغزی نگردد. هنگام ترخیص از بیمارستان جراحان برتر مغز و اعصاب دستورالعمل های مراقبتی کامل را به بیمار و همراهان وی ارائه می نمایند.

به گفته دکتر محمد صمدیان استاد جراحی مغز و اعصاب کلینیک قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، مهمترین روش درمانی برای ضربه مغزی در اثر تصادف، استراحت مطلق است، زیرا به مغز کمک می کند به سرعت از ضربه مغزی بهبود یابد. منظور از استراحت مطلق محدود کردن کامل فعالیت های جسمانی و روانی (فعالیت های نیازمند تمرکز، مطالعه، درس خواندن، کارهای کامپیوتری، بازی های ویدئویی) می باشد. این فعالیت های منجر به تشدید عوارض ضربه مغزی (سردرد و خستگی مفرط) می شوند.

فردی که دچار ضربه مغزی بر اثر تصادف شده است باید حداقل تا 1 ماه از ورزش، سونا، استخر، رانندگی، دوچرخه سواری، اسکیت، و موارد مشابه اجتناب نماید. در صورتی که بعد از یک ماه، علایم و عوارض ضربه مغزی برطرف شد و جراح مغز و اعصاب اجازه داد، شما می توانید مجدد این فعالیت ها را انجام دهید.

نکات مهم در مراقبت بعد از ضربه مغزی ناشی از تصادف (حداقل تا 1 ماه) عبارتند از:

• در 48ساعت اول پس از ترخیص حتماً فردی نزد شما باشد.
• از موقعیت های استرس زا دوری کنید.
• استراحت روانی و جسمانی به خود بدهید.
• از کمپرس سدر در محل ضربه استفاده کنید تا ورم کاهش یابد.
• برای سردرد خود تنها از پارستامول استفاده نمایید. استفاده از مسکن های غیر استروئیدی ضد التهاب (همچون ایبوپروفن و آسپیرین) منجر به افزایش احتمال خونریزی مغزی می شوند.
• از نوشیدن الکل اجتناب نمایید.
• از مصرف دخانیات و هرگونه مواد اجتناب نمایید.
• تنها با اجازه پزشک به مدرسه، دانشگاه، و یا محل کار خود باز گردید

موارد زیر به شما در کاهش احتمال ضربه مغزی در اثر تصادف کمک خواهند کرد:

• بستن کمربند ایمنی در خودرو (چه سرنشین جلو و چه عقب)
• پوشیدن کلاه ایمنی حین موتور سواری، دوچرخه سواری، اسکیت، اسنوبرد، اسکی، و …
• رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی
• رانندگی دفاعی و با آرامش
• حفظ فاصله مطمئن از سایر وسایل نقلیه چه به عنوان راننده و چه به عنوان عابر پیاده
• هنگام پیاده روی، تردد فقط از خط کشی عابر و هنگامی که چراغ عابر پیاده سبز است.
• ورزش مداوم و منظم برای افزایش قدرت بدنی و کاهش آسیب دیدگی حین برخوردها و تصادفات